پارت قبیله

پارْت، قبیلۀ
نام یکی از تیره های هندوایرانی تبار. در تاریخ ایران باستان موفق شد سلسلۀ مقتدر اشکانی یا پارتی را تشکیل دهد. پارت یا پَرثَوَه را از تیره های سه گانۀ هندوایرانیان پنداشته اند که در هزارۀ اول پ م وارد فلات ایران شدند. هرچند در اسناد هخامنشی و از آن جمله کتیبۀ بیستون نام پارت ها وجود دارد اما دربارۀ آن ها تا تشکیل سلسلۀ اشکانیان اطلاعات باستان شناختی در دست نیست؛ با این حال، تأثیر قوی فرهنگ و هنر هلنی در آثار پارتی مکشوف از شهر نسا آشکار است. از آن جا که سلسلۀ اشکانی از خراسان بزرگ سر برآورده بود، به نظر می رسد که پارت ها از دیرباز در شمال شرقی فلات ایران ساکن بودند. پرثوه از ساتراپ های هخامنشی بود که پس از فروپاشی هخامنشیان تحت انقیاد سلسلۀ یونانی تبار سلوکیان درآمد. در ۲۸۸پ م طایفۀ پرنی از قبیلۀ داهه، که تباری پارتی داشت، ستیز با سلوکیان را آغاز کرد. یونانیان معنی داهه یا داسه را قبیلۀ دشمن نوشته اند. گزنفون مؤلف آناباسیس مرو و شمال هیرکانی را دَهِستان نامیده است. تیرداد اول موفق شد سلوکوس دوم را شکست داده و در ۲۴۶پ م خراسان را از انقیاد سلوکیان رها کند؛ این مقدمه ای بود بر تشکیل سلسلۀ اشکانیان یا پارتی. دربارۀ ساختمان زبان پارتی در دورۀ هخامنشی و ماد چیزی نمی دانیم؛ اما تحلیل زبان شناختی اسناد پارتی که با خط آرامی نوشته شده اند نشان می دهد که زبان قبیلۀ پَرثَوَه یکی از گویش های زبان هندوایرانی شاخه ایرانی شرقی است که با پارسی باستان و پهلوی ساسانی که در عراق عجم رواج داشت و مادی، که متأسفانه از آن نوشته ای برجای نمانده خویشاوند بود حتی شماری از پژوهشگرانْ زبان فارسیِ دری را ادامۀ تطور پارتی پنداشته اند. نیز ← اشکانیان