پادشاهی ایبِری ( به گرجی: იბერიის სამეფო ایبِریئیسْ سامِپُ ) قلمرو پادشاهی گرجستان باستان است که حدود ۳۰۰۰ سال پیش، توسط نیاکان گرجی های امروزی — که با شکست از مادها عده ای از آن ها از اورارتو مهاجرت کردند — بنا نهاده شد.
ایبری که در زبان گرجی با نام «کارتلی» ( استان مرکزی گرجستان ) هم شناخته می شود، در دوران باستان و هم چنین پیش از قرون وسطی نقشی مهم در قفقاز داشت. گرچه پادشاهی ایبری یک پادشاهی مستقل بود، اما در برخی از برهه های زمانی، به عنوان خراجگزار امپراتوری های بزرگ از جمله امپراتوری روم و ساسانیان محسوب می شد.
برای نامیدن این ایبری از اصطلاح «ایبریای قفقاز» استفاده می شود تا با «شبه جزیرهٔ ایبری» در اروپا اشتباه گرفته نشود.
در سدهٔ هشتم پیش از میلاد، دیائوخی در نتیجه قدرت گرفتن اورارتو فروپاشید. غلبه کول ها ( کولخیس ) و مخالفت آن ها با تائوها ( دیائوخی ) نیز در این امر سهیم بود. قسمتی از سرزمین دیائوخی به کول ها واگذار شد. مدتی بعد کشمکش بین کول ها و اورارتو آغاز شد و کول ها شکست خوردند.
قلمرو اورارتو در زمان خود وسیع ترین امپراتوری به شمار می رفت. در قرن هفتم پیش از میلاد، همزمان با آغاز دوره ضعف اورارتو، آریایی ها پادشاهی ماد را تأسیس کردند. با قدرت گرفتن ماد و شکست خوردن اورارتو، مادها حوالی ارمنستان امروزی ساکن شدند که نتیجه ترکیب این دو قوم ( گرجی و آریایی ) قوم ارمنی بود. در اوسط سدهٔ ششم پیش از میلاد، هخامنشیان جایگزین مادها، در حکومت بر جنوب گرجستان باستان شدند.
سده های ششم تا چهارم پیش از میلاد، دوره استحکام قبایل کارتلی، عمدتاً ساکنان گرجستان شرقی شد. کشمکش بین کنفدراسیون های مختلف گرجی در نهایت منتج به تشکیل پادشاهی ایبری به پایتختی متسختا شد. [ ۱] [ ۲] [ ۳]
پارناواز یکم در سن ۲۷ سالگی به سلطنت رسید و نوعی ساماندهی اداری – نظامی را به وجود آورد که بر مبنای حکومت حاکمان بومی هر منطقه بود که بر طبق آن ساختار کلی حکومتی و سلسله مراتب قدرت به این ترتیب بود:
جنگجویان حرفه ای سازماندهی شده از سراسر قلمرو پادشاهی و کشورهای همسایه که هر صد تَن از آنان زیر فرمان فرمانده ای موسوم به «آسیستاوی» ( سرکردهٔ صد نفر ) بودند، آسیستاوی ها فرزندان خانواده های اشراف بودند که خود تحت فرمان فرمانده ای موسوم به «تسیخیستاوی» ( سرکردهٔ قلعه ) بودند، تسیخیستاوی ها فرماندهان پادگان های مستقر در قلعه های سلطنتی بودند که خود تحت فرمان فرمانده ای موسوم به «اریستاوی» ( سرکردهٔ مردم ) بودند. اریستاوی ها که جمعاً ۷ نفر بودند افراد بومی ایالت های هفتگانهٔ گرجستان ( کولخیس، کاختی، خونانی، سامشویلده، تسوندا، ادزرخه و کلارجتی ) بودند که توسط پادشاه برگزیده شده و زیر فرمان شخصی ملقب به سپه سالار بودند و خود سپه سالار نیز مستقیماً از شخص پادشاه فرمان می برد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفایبری که در زبان گرجی با نام «کارتلی» ( استان مرکزی گرجستان ) هم شناخته می شود، در دوران باستان و هم چنین پیش از قرون وسطی نقشی مهم در قفقاز داشت. گرچه پادشاهی ایبری یک پادشاهی مستقل بود، اما در برخی از برهه های زمانی، به عنوان خراجگزار امپراتوری های بزرگ از جمله امپراتوری روم و ساسانیان محسوب می شد.
برای نامیدن این ایبری از اصطلاح «ایبریای قفقاز» استفاده می شود تا با «شبه جزیرهٔ ایبری» در اروپا اشتباه گرفته نشود.
در سدهٔ هشتم پیش از میلاد، دیائوخی در نتیجه قدرت گرفتن اورارتو فروپاشید. غلبه کول ها ( کولخیس ) و مخالفت آن ها با تائوها ( دیائوخی ) نیز در این امر سهیم بود. قسمتی از سرزمین دیائوخی به کول ها واگذار شد. مدتی بعد کشمکش بین کول ها و اورارتو آغاز شد و کول ها شکست خوردند.
قلمرو اورارتو در زمان خود وسیع ترین امپراتوری به شمار می رفت. در قرن هفتم پیش از میلاد، همزمان با آغاز دوره ضعف اورارتو، آریایی ها پادشاهی ماد را تأسیس کردند. با قدرت گرفتن ماد و شکست خوردن اورارتو، مادها حوالی ارمنستان امروزی ساکن شدند که نتیجه ترکیب این دو قوم ( گرجی و آریایی ) قوم ارمنی بود. در اوسط سدهٔ ششم پیش از میلاد، هخامنشیان جایگزین مادها، در حکومت بر جنوب گرجستان باستان شدند.
سده های ششم تا چهارم پیش از میلاد، دوره استحکام قبایل کارتلی، عمدتاً ساکنان گرجستان شرقی شد. کشمکش بین کنفدراسیون های مختلف گرجی در نهایت منتج به تشکیل پادشاهی ایبری به پایتختی متسختا شد. [ ۱] [ ۲] [ ۳]
پارناواز یکم در سن ۲۷ سالگی به سلطنت رسید و نوعی ساماندهی اداری – نظامی را به وجود آورد که بر مبنای حکومت حاکمان بومی هر منطقه بود که بر طبق آن ساختار کلی حکومتی و سلسله مراتب قدرت به این ترتیب بود:
جنگجویان حرفه ای سازماندهی شده از سراسر قلمرو پادشاهی و کشورهای همسایه که هر صد تَن از آنان زیر فرمان فرمانده ای موسوم به «آسیستاوی» ( سرکردهٔ صد نفر ) بودند، آسیستاوی ها فرزندان خانواده های اشراف بودند که خود تحت فرمان فرمانده ای موسوم به «تسیخیستاوی» ( سرکردهٔ قلعه ) بودند، تسیخیستاوی ها فرماندهان پادگان های مستقر در قلعه های سلطنتی بودند که خود تحت فرمان فرمانده ای موسوم به «اریستاوی» ( سرکردهٔ مردم ) بودند. اریستاوی ها که جمعاً ۷ نفر بودند افراد بومی ایالت های هفتگانهٔ گرجستان ( کولخیس، کاختی، خونانی، سامشویلده، تسوندا، ادزرخه و کلارجتی ) بودند که توسط پادشاه برگزیده شده و زیر فرمان شخصی ملقب به سپه سالار بودند و خود سپه سالار نیز مستقیماً از شخص پادشاه فرمان می برد.
wiki: پادشاهی ایبری