ویگْنِر، یوجین (۱۹۰۲ـ۱۹۹۵)(Wigner, Eugene)
ویگْنِر، یوجین
فیزیک دان امریکایی، زادۀ بوداپست، مجارستان. به سبب وضع مفهوم پاریته یا نظریۀ تقارن در فیزیک هسته ای به جایزۀ نوبل فیزیک ۱۹۶۳ دست یافت. بنابراین قانون، همۀ فرآیندهای هسته ای می بایستی از تصویرهای آینه ای شان تمایزناپذیر باشند. در حالی که پژوهش های اولیۀ ویگنر در زمینه های واکنش های شیمیایی، نظریۀ هم چسبی فلزات، و نظریۀ گروه در مکانیک کوانتومی بود، پژوهش های بعدی اش را بر ساختار هسته ای متمرکز کرد پژوهش های او عبارت بودند از مطالعات تشدید هسته ای، اسپین الکترون، و نوکلیدهای آینه ای که امروزه آن ها را نوکلیدهای ویگنر می نامند. در چند پدیدۀ اتمی دیگر هم از نام ویگنر استفاده شد، ازجمله در اثر ویگنر، که عبارت از افزایش دمای سریع در پیل رآکتور هسته ای است. این اثر وقتی اتفاق می افتد که موادی مثل گرافیت براثر بمباران ذرات در رآکتور متورم می شوند، تغییر شکل می دهند، و سپس مقدار فراوانی انرژی آزاد می کنند. علت آتش سوزی در نیروگاه ویندسکیل بریتانیا در ۱۹۵۷ همین اثر بود. ویگنر یکی از دانشمندانی بود که به تشویق روزولت، رئیس جمهور امریکا، برای ساخت بُمب اتمی در ایالات متحده امریکا به کار پرداخت. او از ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۵ از دانشگاه پرینستون مرخصی گرفت تا در دانشگاه شیکاگو به انریکو فرمی بپیوندد، و در آن جا با محاسباتی که انجام داد، در طراحی نخستین بمب اتمی نقشی کارساز داشت، هرچند که بعدها در این مورد چنین گفت: «ساخت سلاح بزرگ چیزی نیست که بتوانی به آن فخر کنی». بعد از جنگ جهانی دوم، طرفدار کنترل سلاح های هسته ای شد و به سبب حمایت فعالانه اش از کاربردهای مسالمت آمیز انرژی اتمی، در ۱۹۶۰ به دریافت «جایزۀ اتم برای صلح» نایل آمد. ویگنر در مدرسۀ لوتری بوداپست درس خواند. دورۀ تحصیلات تکمیلی اش را در دهۀ ۱۹۲۰ در دانشگاه برلین گذراند و در آن جا در سمینارهای آلبرت اینشتین شرکت کرد. در ۱۹۳۰ به ایالات متحده امریکا مهاجرت کرد (و در ۱۹۳۷ به شهروندی این کشور پذیرفته شد). از ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۶ در دانشگاه پرینستون و در ۱۹۳۷ در دانشگاه ویسکانسین تدریس کرد. سپس به دانشگاه پرینستون برگشت و در آن جا به مقام استادی ریاضی رسید (۱۹۳۸ تا ۱۹۷۱). در ۱۹۶۳ به سبب کارهای متعددش در فیزیک هسته ای و ذرات بنیادی به جایزۀ نوبل دست یافت. این جایزه به طور مشترک به او و ماریا گوپرت ـ مایر و هانس ینسن، که کارهای جداگانه ای انجام داده بودند، اعطا شد. بعد از بازنشسته شدن در ۱۹۷۱، به کارهای مورد علاقه اش در زمینۀ اثرات فناوری هسته ای بر جامعه، ادامه داد.
ویگْنِر، یوجین
فیزیک دان امریکایی، زادۀ بوداپست، مجارستان. به سبب وضع مفهوم پاریته یا نظریۀ تقارن در فیزیک هسته ای به جایزۀ نوبل فیزیک ۱۹۶۳ دست یافت. بنابراین قانون، همۀ فرآیندهای هسته ای می بایستی از تصویرهای آینه ای شان تمایزناپذیر باشند. در حالی که پژوهش های اولیۀ ویگنر در زمینه های واکنش های شیمیایی، نظریۀ هم چسبی فلزات، و نظریۀ گروه در مکانیک کوانتومی بود، پژوهش های بعدی اش را بر ساختار هسته ای متمرکز کرد پژوهش های او عبارت بودند از مطالعات تشدید هسته ای، اسپین الکترون، و نوکلیدهای آینه ای که امروزه آن ها را نوکلیدهای ویگنر می نامند. در چند پدیدۀ اتمی دیگر هم از نام ویگنر استفاده شد، ازجمله در اثر ویگنر، که عبارت از افزایش دمای سریع در پیل رآکتور هسته ای است. این اثر وقتی اتفاق می افتد که موادی مثل گرافیت براثر بمباران ذرات در رآکتور متورم می شوند، تغییر شکل می دهند، و سپس مقدار فراوانی انرژی آزاد می کنند. علت آتش سوزی در نیروگاه ویندسکیل بریتانیا در ۱۹۵۷ همین اثر بود. ویگنر یکی از دانشمندانی بود که به تشویق روزولت، رئیس جمهور امریکا، برای ساخت بُمب اتمی در ایالات متحده امریکا به کار پرداخت. او از ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۵ از دانشگاه پرینستون مرخصی گرفت تا در دانشگاه شیکاگو به انریکو فرمی بپیوندد، و در آن جا با محاسباتی که انجام داد، در طراحی نخستین بمب اتمی نقشی کارساز داشت، هرچند که بعدها در این مورد چنین گفت: «ساخت سلاح بزرگ چیزی نیست که بتوانی به آن فخر کنی». بعد از جنگ جهانی دوم، طرفدار کنترل سلاح های هسته ای شد و به سبب حمایت فعالانه اش از کاربردهای مسالمت آمیز انرژی اتمی، در ۱۹۶۰ به دریافت «جایزۀ اتم برای صلح» نایل آمد. ویگنر در مدرسۀ لوتری بوداپست درس خواند. دورۀ تحصیلات تکمیلی اش را در دهۀ ۱۹۲۰ در دانشگاه برلین گذراند و در آن جا در سمینارهای آلبرت اینشتین شرکت کرد. در ۱۹۳۰ به ایالات متحده امریکا مهاجرت کرد (و در ۱۹۳۷ به شهروندی این کشور پذیرفته شد). از ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۶ در دانشگاه پرینستون و در ۱۹۳۷ در دانشگاه ویسکانسین تدریس کرد. سپس به دانشگاه پرینستون برگشت و در آن جا به مقام استادی ریاضی رسید (۱۹۳۸ تا ۱۹۷۱). در ۱۹۶۳ به سبب کارهای متعددش در فیزیک هسته ای و ذرات بنیادی به جایزۀ نوبل دست یافت. این جایزه به طور مشترک به او و ماریا گوپرت ـ مایر و هانس ینسن، که کارهای جداگانه ای انجام داده بودند، اعطا شد. بعد از بازنشسته شدن در ۱۹۷۱، به کارهای مورد علاقه اش در زمینۀ اثرات فناوری هسته ای بر جامعه، ادامه داد.
wikijoo: ویگنر،_یوجین_(۱۹۰۲ـ۱۹۹۵)