ویکیجو

«دانشنامه ویکیجو»، دانشنامه ای آزاد و عمومی است که در قالب یک پایگاه داده مجازی و بر پایه «دانشنامه دانش گستر» تهیه و تدوین شده است. «دانشنامه دانش گستر»، خود دایرةالمعارفی 18 جلدی است که توسط موسسۀ علمی- فرهنگی «دانش گستر» و با پشتیبانی مالی آقای حسینعلی سودآور، از نوادگان حاج حسین آقا ملک، بنیان گذار و واقف کتابخانه و موزۀ ملک، به نگارش درآمد. این موسسه در سال 1381 تاسیس شد و در ابتدا بنای آن بر تکمیل و به روز رسانی «دایرةالمعارف فارسی» دکتر مصاحب بود. این کار به عللی به نتیجه نرسید و لذا تصمیم بر این شد که موسسه دانش گستر راساً اقدام به تهیه و تدوین دانشنامه ای مستقل نماید. تهیه این دانشنامه عمومی جدید قریب ده سال به طول انجامید و 300 تن از مؤلفان، مترجمین و ویراستاران در نگارش آن همکاری داشته اند. دست آخر، در سال 1389 تمامی این دانشنامه به صورت یک جا به چاپ رسید.
تعداد مدخل های این دانشنامه، حدود 68 هزار عدد است که 60 درصد آن از منابع معتبر خارجی ترجمه شده و 40 درصد باقی مانده -که حوزه های ایران و اسلام را در بر می گیرد- توسط مؤلفین داخلی، که عموماً از اساتید دانشگاه و فرهیختگان رشته های مختلف بوده اند، تألیف گردیده است.
فرآیند بسط و گسترش محتوای «دانشنامه دانش گستر» پس از ارائه نخستین چاپ آن ادامه داشته است. همزمان با انتشار نوبت دوم چاپ این مجموعه، که اصلاحات و اضافات بسیاری را نسبت به چاپ نخست شامل می شد، نسخه ای تک جلدی و مختصر نیز از این دانشنامه برای تسهیل دسترسی عموم عرضه شد. در نهایت، تمامی اعلام و اصطلاحات مندرج در دانشنامه، پس از اعمال تغییرات و ویرایش های جدید، برای استفاده مترجمان و متخصصین علوم مختلف تحت عنوان «اعلام و اصطلاحات دانشنامه دانش گستر» منتشر گردید.
هدف این مجموعه در طول سال های اخیر، از سویی بسط و گسترش محتوای اولیه دانشنامه و از سوی دیگر، تسهیل دسترسی مخاطبان به محتوای ایجادشده بوده است. با توجه به محدودیت های نسخه چاپی، امکان گسترش محتوای دانشنامه با محدودیت های عینی مواجه بود. همچنین، امکان دسترسی همگانی به این محتوا نیز به طور مطلوب میسر نبود. مهم تر از همه اینکه، بنا بر ساختار نگارش پیشین دانشنامه، امکان جذب دانش عمومی همگانی در تهیه این مجموعه وجود نداشت و لذا در تهیه محتوای این دانشنامه بهره لازم از ظرفیت های ارزشمند دانش پراکنده نزد همگان برده نمی شد.
بدین سبب، به منظور فرارَوی از محدودیت های مذکور، یعنی برای تمهید امکان مادی گسترش مقالات، تسهیل دسترسی آسان و رایگان عمومی به محتوای دانشنامه و بهره گیری از دانش عمومی مردم در نگارش این دانشنامه، از سال 1395 تصمیم بر این شد که این دانشنامه بر روی بستر مجازی قرار داده شود و برای سامان دهی آن نیز از نرم افزار «مدیاویکی»، که نرم افزاری مختص تهیه دانشنامه هاست، استفاده شد. همزمان با آغاز این فاز جدید، موسسه «دانش گستر» پیشین نیز بدل به شرکت «دانش پژوهان دانشنامه آزاد ابوریحان» گردید و دستور کار ویژه خود را انتقال محتوای «دانشنامه دانش گستر» به فضای مجازی تعریف نمود، به نحوی که این انتقال، مشارکت عمومی را همزمان با اعمال نظارت های علمی حرفه ای ممکن سازد. در تمهید این امکانات جدید، موسسه «ابوریحان» از حمایت های مادی و معنوی «مرکز پژوهش های مخابرات»و، به ویژه، طرح «جویشگر بومی»، بهره مند بوده است.
در نهایت، لازم به توضیح است که روال امر در دانشنامه حاضر بر این استوار است که مراجعین محترم، پس از عضویت اینترنتی در وب سایت دانشنامه، می توانند در سطوح مختلف به نگارش و ویرایش مقالات بپردازند؛ این نگارش/ ویرایش ها، پس از انجام بررسی و تایید توسط تیم نظارت علمی دانشنامه، به صورت عمومی در وب سایت دانشنامه ارائه خواهند شد. روشن است که «دانشنامه ویکیجو» با کمال مسرت از هرگونه همکاری علمی مخاطبان عزیز و فرهیخته استقبال می کند.