ونزویلا

نمایی از کاخ آکادمی، ونزوئلا
40115100-2.jpg
40115100.jpg
وِنِزوئِلا (Venezuela)
موقعیت. جمهوری فدرال ونزوئلا در شمال نیم قارۀ امریکای جنوبی و در ساحل جنوبی دریای کارائیب جا دارد. از شمال شرقی به اقیانوس اطلس، از شرق به کشور گویان، از جنوب شرقی و جنوب به برزیل، از غرب به کلمبیا، و از شمال به دریای کارائیب محدود شده است. مساحت این کشور ۹۱۶,۴۶۵ کیلومتر مربع و شهر کاراکاس پایتخت آن است.سیمای طبیعی. رودخانۀ اورینوکو، بلندترین رودخانۀ امریکای جنوبی و مهم ترین رود ونزوئلا، با درازای ۲,۴۰۰ کیلومتر، کشور مزبور را از غرب به شرق می پیماید و این سرزمین را به دو نیمۀ شمالی و جنوبی تقسیم می کند: الف ـ نیمۀ جنوبی، یا ارتفاعات گویان، که از جنوب دلتای رود اورینوکو تا مرز گویان و برزیل گسترده شده، از رشته کوه های سیرا پاریما و سیرا پاکارایما تشکیل یافته است و آبشار آنجل، بلندترین آبشار جهان با ارتفاع ۹۷۸ متر، در پارک ملی کانائیما و در شرق همین ارتفاعات قرار دارد. بلندترین نقطۀ این قسمت، کوه رورایما، با ارتفاع ۲,۸۱۰ متر در مرز مشترک سه کشور ونزوئلا، گویان، و برزیل قرار دارد. رودخانه های بسیاری این نیمه را مشروب می کنند که مهم ترین آن ها عبارت اند از ونتواری، کوچیورو، کائورا، و کارونی. ب ـ نیمۀ شمالی ونزوئلا از سه بخش متفاوت به شرح زیر تشکیل شده است: ۱) جلگۀ یانوس که رودخانۀ اورینوکو از حاشیۀ جنوبی آن می گذرد و رشته کوه های کوردیرا دِ مریدا، و کوه های ساحلی ونزوئلا مرز شمالی آن را تشکیل می دهند. جلگۀ مزبور حدود یک سوم از سرزمین ونزوئلا را شامل می شود و با شیبِ ملایم به دلتای رود اورینوکو منتهی می شود و رودخانه های متعددی آن را مشروب می کنند که عبارت اند از رود مرزی مِتا در مرز کلمبیا، کاپاناپارو، آرائوکا، و آپوره. ۲) رشته کوه های کوردیرا دِ مریدا، که در دنبالۀ کوه های آند کلمبیا قرار دارند، از جنوب غربی به سوی شمال شرقی کشیده شده و به موازات خط ساحلی دریای کارائیب تا درّۀ رود اوناره ادامه یافته اند. بلندترین نقطۀ کشور، پیکو بولیوار، با ارتفاع ۵,۰۰۷ متر در همین کوه ها و در پارک ملی مریدا، در جنوب دریاچۀ ماراکایبو، جا دارد. بیشتر آبادی ها و تأسیسات ونزوئلا در این ارتفاعات، به ویژه در کوه پایه های شمالی آن، قرار گرفته اند و رودخانه های اوناره و توکویو مهم ترین زهاب های این منطقه اند. ۳) از حدود کوه پیکو بولیوار، رشتۀ دیگری با نام سیرا دِ پریخا از کوه های مریدا جدا می شود و در امتداد مرز کشور کلمبیا روبه شمال ادامه می یابد. ناحیۀ میان این رشته و کوه های مریدا را فروبومان ماراکایبو فرا گرفته است. ناحیۀ مزبور، که کوچک ترین بخش طبیعی کشور ونزوئلا است، حدود ۶۵هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و تالاب ماراکایبو نواحی مرکزی آن را تشکیل داده است. این تالاب که ۱۲۰×۲۱۰ کیلومتر است، به وسیلۀ تنگه ای با پهنای ۱۵ کیلومتر و ژرفای ۱۱ متر با خلیج ونزوئلا، در کرانۀ جنوبی دریای کارائیب، مرتبط است و نفت کش ها و ناوهای بزرگ اقیانوس پیما را در خود جا می دهد. شهر ماراکای و نیز میدان ها و تأسیسات نفتی ونزوئلا در همین ناحیه قرار دارند و رود کاتاتومبو مهم ترین رودخانۀ آن است. کشور ونزوئلا از نظر اداری به یک ناحیۀ فدرالِ پایتخت و ۲۳ ایالت تقسیم می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از کاراکاس، ماراکای، والنسیا، لوس تِکِس، لاسونسیون، سان کریستوبال، و سیودادگایانا. در آب های ساحلی این کشور نیز ۷۲ جزیره قرار دارد که جزو سرزمین ونزوئلا محسوب می شوند و بزرگ ترین آن ها عبارت اند از مارگاریتا و لا تورتوگا. اقلیم ونزوئلا از معتدل مایل به گرم تا مدارگانی متغیر است. نوسان دمای آن در طول سال اندک و بارندگی فراوان از ویژگی های اقلیمی آن است. فصل خشک این کشور آذر تا فروردین و فصل گرم آن تیر و مرداد است. میانگین دمای شهر کاراکاس در دی ماه۱۸.۵ درجۀ سانتی گراد، در تیرماه۲۰.۵ درجۀ سانتی گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۸۳۳ میلی متر است. حدود ۵۵ درصد از مساحت این کشور پوشیده از جنگل درختان نخل، انبه و پروانه آساست و جلگۀ یانوس، به ویژه دلتای رود اورینوکو، را علفزارهای بلند و باتلاق های پوشیده از درخت انبه فرا گرفته است. ببر و پلنگ، میمون، تنبل، مورچه خوار، خرس، آهو، آرمادیلو و نیز پرندگانی چون فلامینگو، حواصیل، لک لک و خزندگانی مانند تمساح و مارهای بزرگ حیات وحش آن را تشکیل می دهند.
اقتصاد. ونزوئلا از نظر اقتصادی به شدت به نفت و مواد معدنی وابسته است و بالطبع نوسان قیمت های بین المللی اقتصاد آن را دستخوش دگرگونی ها پیش بینی نشده می کند. نیروی الکتریسیتۀ این کشور با نفت و گاز و نیز به شیوۀ برقابی تولید می شود. بیشتر تأسیسات صنعتی ونزوئلا پیرامون شهر مورون، در غرب پایتخت، و نزدیک دریاچۀ ماراکایبو قرار دارند. شهر ماراکای، واقع در ساحل غربی دریاچۀ مزبور، نیز به تولید مواد غذایی و دارویی و ماشین آلات و وسایل الکترونیکی اختصاص یافته و صنایع فلزی در اطراف شهر سیوداد گایانا تمرکز یافته است. علاوه بر نفت و گاز، که ذخایر آن به ترتیب به۷۲.۵ میلیارد بشکه و ۳۲میلیارد متر مکعب می رسد، طلا، الماس، مس، روی، سرب از دیگر منابع معدنی این کشور محسوب می شوند. اراضی زیر کشت ونزوئلا نسبتاً کوچک و محدود است و بخشی از مواد غذایی مورد نیاز آن از خارج وارد می شود. موز، ذرت، قهوه، نیشکر، توتون، کاکائو، برنج، گندم، پنبه، و حبوبات از محصولات کشاورزی این سرزمین است و دامداری های آن، که بیشتر در جلگۀ یانوس متمرکزند، نقش مهمی دارند. صنعت شیلات این کشور نیز اهمیت بسیار دارد و محصول آن به حدود ۵۰۰هزار تن در سال می رسد.
حکومت و سیاست. نوع حکومت ونزوئلا جمهوری فدرال با یک نهاد قانون گذاری است. مجلس ملی ونزوئلا ۱۶۵ عضو دارد که مردم آنان را انتخاب می کنند و دورۀ نمایندگی آنان پنج سال است. رئیس جمهور این کشور نیز با رأی مردم و برای یک دورۀ ۶ساله برگزیده می شود. او دارای قدرت اجرایی است و تشکیل هیئت دولت از وظایف اوست.
مردم و تاریخ. جمعیت ونزوئلا ۲۹,۳۵۹,۰۰۰ نفر (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن۳۲ نفر در کیلومتر مربع است. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۱.۸ درصد است و مستیسوها ۶۹ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می دهند. ۹۲ درصد از مردم این کشور مسیحی کاتولیک اند و ۸۷ درصد از آنان در شهرها به سر می برند. زبان رسمی ونزوئلا اسپانیایی است. ونزوئلا از ۲۰۰۰پ م مسکونی بوده و کاریبها پیش از کشف قاره جدید در آن زندگی می کردند. آلونسو دِ اخدا و آمریگو وسپوتچی در ۱۴۹۹ در کرانه های آن پیاده شدند و به شناسایی آن جا پرداختند. نخستین ماندگاه اروپایی را نیز اسپانیایی ها در ۱۵۲۰ در کومانا تأسیس کردند و شهر کاراکاس را در ۱۵۶۷ بنا نهادند. ونزوئلا در ۱۷۱۸ ضمیمۀ نایب السلطنۀ اسپانیا در نیوگرانادا (غرناطۀ جدید) شد و تا آغاز قرن ۱۹ عملاً در نظارت اداری اسپانیا قرار داشت. فرانسیسکو میراندا و پس از او سیمون بولیوار رهبری استقلال امریکای جنوبی را دردست گرفتند و اسپانیا را در نبرد ۱۸۲۱ شکست دادند؛ درپی آن ونزوئلا، کلمبیا، و اکوادور با هم متحد شدند و جمهوری گران کلمبیا را تأسیس کردند. ونزوئلا در ۱۸۲۹ از اتحادیۀ مزبور جدا شد و نظامیان ونزوئلایی حدود یک قرن خودکامانه بر آن فرمانروایی کردند. کشف معادن نفت در ۱۹۲۰ وضع را دگرگون کرد و رشد اقتصادی این کشور آغاز شد. نخستین قانون اساسی ونزوئلا در ۱۹۴۷ تدوین و تصویب شد و با کودتای نظامی ۱۹۴۸ نظام خودکامانۀ دیگری بر آن حاکم گردید. رومولو بتانوکورِ دموکرات در ۱۹۵۸ به ریاست جمهوری رسید و همراه با دیگر کشورهای تولیدکنندۀ عمدۀ نفت سازمان اوپک را پایه گذاری کرد. براساس قانون اساسی ۱۹۹۹ نام رسمی این کشور به جمهوری بولیواری ونزوئلا تغییر یافت و نظام جمهوری فدرال بر آن حاکم شد.