[ویکی فقه] تکلیف مستفاد از اصول عملی عقلی هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی عقلی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
وظیفه عملی عقلی، مقابل وظیفه عملی شرعی بوده و عبارت است از وظیفه عملی ای که اصول عملی عقلی بر آن دلالت می نماید؛ به این بیان که وقتی مکلف با ادله اجتهادی و یا اصول عملی شرعی نتوانست تکلیف و وظیفه خود را به دست آورد، عقل به واسطه اصول عملی عقلی، مانند برائت و احتیاط عقلی وظیفه ای را برای مکلف معین می کند، که به آن وظیفه عملی عقلی می گویند.به بیان دیگر، وقتی مکلف در مقام عمل نتوانست وظیفه واقعی خود را با دلیل اجتهادی و وظیفه ظاهری و به کمک اصول عملی شرعی به دست آورد، عقل به مکلف حکم می کند که طبق اصول عملی عقلی که همان احتیاط و برائت عقلی است عمل کند. به بیان سوم، متعلق برائت و احتیاط عقلی را وظیفه عملی عقلی می گویند.
نکته
کسانی که اصول عملی عقلی را در طول اصول عملی شرعی می دانند، معتقدند تقدم ادله وظیفه شرعی بر ادله وظیفه عقلی، از باب ورود است، چون با ادله وظیفه شرعی، موضوع ادله وظیفه عقلی (برائت عقلی) که قبح عقاب بلابیان باشد، منتفی می گردد، هر چند به نظر برخی دیگر، این دو در عرض هم هستند.
وظیفه عملی عقلی، مقابل وظیفه عملی شرعی بوده و عبارت است از وظیفه عملی ای که اصول عملی عقلی بر آن دلالت می نماید؛ به این بیان که وقتی مکلف با ادله اجتهادی و یا اصول عملی شرعی نتوانست تکلیف و وظیفه خود را به دست آورد، عقل به واسطه اصول عملی عقلی، مانند برائت و احتیاط عقلی وظیفه ای را برای مکلف معین می کند، که به آن وظیفه عملی عقلی می گویند.به بیان دیگر، وقتی مکلف در مقام عمل نتوانست وظیفه واقعی خود را با دلیل اجتهادی و وظیفه ظاهری و به کمک اصول عملی شرعی به دست آورد، عقل به مکلف حکم می کند که طبق اصول عملی عقلی که همان احتیاط و برائت عقلی است عمل کند. به بیان سوم، متعلق برائت و احتیاط عقلی را وظیفه عملی عقلی می گویند.
نکته
کسانی که اصول عملی عقلی را در طول اصول عملی شرعی می دانند، معتقدند تقدم ادله وظیفه شرعی بر ادله وظیفه عقلی، از باب ورود است، چون با ادله وظیفه شرعی، موضوع ادله وظیفه عقلی (برائت عقلی) که قبح عقاب بلابیان باشد، منتفی می گردد، هر چند به نظر برخی دیگر، این دو در عرض هم هستند.
wikifeqh: وظیفه_عملی_عقلی