وظیفه اضطراری

[ویکی فقه] تکلیف واقعی مکلّف هنگام اضطرار را وظیفه اضطراری گویند.
وظیفه اضطراری، مقابل وظیفه اختیاری بوده و عبارت است از تکلیف و حکمی که در صورت عدم امکان امتثال امر واقعی اولی برای مکلف جعل می شود.
شرط وظیفه اضطراری
در وظیفه اضطراری، حالت شک و جهل مکلف لحاظ نمی شود، بلکه حالت اضطرار به آن تکلیف، مورد نظر است، مثل: تیمم برای نماز؛ یعنی اگر حالت اضطرار پیش آمد و استفاده از آب ممکن نشد، نماز با تیمم که وظیفه اضطراری است جعل می شود.در کتاب «مناهج الوصول الی علم الاصول» آمده است: «و لابد من فرض الکلام فیما اذا کان المکلف مضطرا فی بعض الوقت فأتی بوظیفته الاضطراریة».
نکته
در این اصطلاح، وظیفه، به معنای وظیفه عملی که مؤدای اصول عملی باشد نیست، بلکه به معنای تکلیف اضطراری است که از طریق احکام اضطراری یا احکام واقعی ثانوی بر دوش مکلف می آید.