وزیری، علینقی (تهران ۱۲۶۶ـ همان جا ۱۳۵۸ش)
وزیری، علینقی
نوازندۀ تار، نظریه پرداز و آهنگ ساز ایرانی. از نوجوانی نزد دایی خود به فراگیری تار و از نوزده سالگی نزد یاور خان به فراگیری نت خوانی پرداخت. سپس زیرنظر کشیش مدرسۀ سن لوئی، تئوری موسیقی و هارمونی را فراگرفت و به تمرین مستمر تار پرداخت. کمی بعد ضمن آشنایی با میرزاعبدالله و آقا حسینقلی، ردیف موسیقی ایرانی را از پنجۀ این هنرمندان به خط نت درآورد. بعدها موسی معروفی در تدوین ردیف جامع موسیقی ایرانی، از این نوشته ها بهره برد که ادارۀ کل هنرهای زیبا آن را چاپ کرد. وزیری همچنین یک دوره ردیف را به شیوۀ گوشی با منتظم الحکما نواخت. در ۱۲۹۷ش راهی اروپا شد. سه سال در مدرسۀ عالی موسیقی پاریس و دو سال در مدرسۀ عالی موسیقی برلین به تحصیل در زمینۀ آواز، پیانو و آهنگ سازی پرداخت. در ۱۳۰۲ش به ایران بازگشت و یک مدرسۀ خصوصی برای تدریس موسیقی تأسیس کرد. شیوه های تازۀ وزیری در تدریس موجب شد بسیاری با او مخالفت کنند. وزیری علاوه بر تدریس، با ایراد سخنرانی، تأسیس باشگاه موسیقی، برگزاری کنسرت، و... فعالیت گسترده ای را برای احیای موسیقی ایرانی در سطح علمی آغاز کرد. او از ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۳ش رئیس مدرسۀ موسیقی دولتی و از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۵ش مدیر هنرستان عالی موسیقی بود. در همین دوران، با همکاری روح الله خالقی، ارکستر نوین رادیو را تشکیل داد و در ۱۳۱۵ش استاد دانشگاه تهران شد. پرورش هنرمندانی چون ابوالحسن صبا، روح الله خالقی، مهدی برکشلی و نوشتن متد و کتاب و وضع نظام نظری برای موسیقی ایران ازجمله اقدامات ارزشمند اوست. برخی از آثار وزیری عبارت اند از دخترک ژولیده برای تار، بندباز برای تار، خریدار تو برای آواز و ارکستر با شعر سعدی، سرودهای وطن با شعر عبدالعظیم قریب، مارش ورزشکاران، مادر برای کودکان، اپرت گلرخ، همچنین کتاب های دستور تار، موسیقی نظری، دستور ویولن، تاریخ هنرهای مصور، زیبایی شناسی، و سرودهای مدارس.
وزیری، علینقی
نوازندۀ تار، نظریه پرداز و آهنگ ساز ایرانی. از نوجوانی نزد دایی خود به فراگیری تار و از نوزده سالگی نزد یاور خان به فراگیری نت خوانی پرداخت. سپس زیرنظر کشیش مدرسۀ سن لوئی، تئوری موسیقی و هارمونی را فراگرفت و به تمرین مستمر تار پرداخت. کمی بعد ضمن آشنایی با میرزاعبدالله و آقا حسینقلی، ردیف موسیقی ایرانی را از پنجۀ این هنرمندان به خط نت درآورد. بعدها موسی معروفی در تدوین ردیف جامع موسیقی ایرانی، از این نوشته ها بهره برد که ادارۀ کل هنرهای زیبا آن را چاپ کرد. وزیری همچنین یک دوره ردیف را به شیوۀ گوشی با منتظم الحکما نواخت. در ۱۲۹۷ش راهی اروپا شد. سه سال در مدرسۀ عالی موسیقی پاریس و دو سال در مدرسۀ عالی موسیقی برلین به تحصیل در زمینۀ آواز، پیانو و آهنگ سازی پرداخت. در ۱۳۰۲ش به ایران بازگشت و یک مدرسۀ خصوصی برای تدریس موسیقی تأسیس کرد. شیوه های تازۀ وزیری در تدریس موجب شد بسیاری با او مخالفت کنند. وزیری علاوه بر تدریس، با ایراد سخنرانی، تأسیس باشگاه موسیقی، برگزاری کنسرت، و... فعالیت گسترده ای را برای احیای موسیقی ایرانی در سطح علمی آغاز کرد. او از ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۳ش رئیس مدرسۀ موسیقی دولتی و از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۵ش مدیر هنرستان عالی موسیقی بود. در همین دوران، با همکاری روح الله خالقی، ارکستر نوین رادیو را تشکیل داد و در ۱۳۱۵ش استاد دانشگاه تهران شد. پرورش هنرمندانی چون ابوالحسن صبا، روح الله خالقی، مهدی برکشلی و نوشتن متد و کتاب و وضع نظام نظری برای موسیقی ایران ازجمله اقدامات ارزشمند اوست. برخی از آثار وزیری عبارت اند از دخترک ژولیده برای تار، بندباز برای تار، خریدار تو برای آواز و ارکستر با شعر سعدی، سرودهای وطن با شعر عبدالعظیم قریب، مارش ورزشکاران، مادر برای کودکان، اپرت گلرخ، همچنین کتاب های دستور تار، موسیقی نظری، دستور ویولن، تاریخ هنرهای مصور، زیبایی شناسی، و سرودهای مدارس.