وزارت خواربار این وزارت خانه پس از آغاز جنگ جهانی دوم، و در زمان نخست وزیری احمد قوام برای اولین بار تأسیس شد، و در دومین دورهٔ نخست وزیری علی سهیلی نیز ادامه داشت، اما در دورهٔ نخست وزیری محمد ساعدمراغه ای منحل شد.
... [مشاهده متن کامل]
قبل از اینکه وزارت خواربار ایران تشکیل شود، این وزارتخانه، اداره کلی بود زیر نظر وزارت دارایی؛ امان الله اردلان ملقب به حاج عزالممالک، وزیر دارایی که یکی از رؤسای این اداره به شمار می رفت، می نویسد: «به واسطه جنگ بین المللی و ورود قشون خارجی وضعیت خوار بار کشور عموماً و نان خصوصاً بسیار مشکل شده بود. من مأموران لایق و طرف اعتماد وزارت دارایی و سایر وزارتخانه ها را به اداره کل خواربار انتقال دادم… در تصویب نامه تصریح شده بود که رئیس خوار بار تحت ریاست مستقیم نخست وزیر است و شب ها تا نصف شب، من بیدار بودم و به کارهای مربوط به خواربار و نان تهران رسیدگی می کردم. »
پس از علی سهیلی، احمد قوام که پیش از این دو دوره در دوران سلطنت احمد شاه قاجار نخست وزیر بود، برای اولین بار در دورهٔ پهلوی و به سومین نخست وزیر دورهٔ پهلوی دوم منتصب می شود. وی در تاریخ ۱۸ مرداد ۱۳۲۱ کابینهٔ خود را به مجلس معرفی می کند، و پیش از معرفی کابینه نطقی ایراد کرده و در پایان برنامهٔ کلی دولت خود را اعلام می کند:
• در سیاست خارجی رعایت کامل مصالح کشور و اجرای پیمان و قراردادهای جاری و مخصوصاً همکاری نزدیک با دولت هایی که منافع ایران با منافع آن ها ارتباط کامل دارد.
• بسط و توسعه امنیت در سراسر کشور.
• تأمین خواربار و دارو به جهت عموم اهالی
قوام در کنار ارائه خود از پیشنهاد تأسیس وزارت جدیدی سخن می گوید: «. . . ضمناً از لحاظ اهمیتی که دولت برای امور اقتصادی و امر خواربار قائل است در نظر دارد وزارت مستقلی برای این منظور تأسیس نماید لیکن اقدام در این باب و معرفی وزیر مسئول آن موکول به آن خواهد بود که لایحه آن تقدیم و به تصویب برسد. ».
قوام در تاریخ ۲ مهر ۱۳۲۱ مهدی فرخ را به عنوان وزیر خواربار به امر ملوکانه به مجلس معرفی می کند، و در زمان معرفی وزیر لایحهٔ پیشنهاد تأسیس وزارت خواربار را نیز به مجلس ارائه می کند: «به طوری که آقایان مطلع هستند در برنامه پیش بینی شده بود که تأسیس وزارت خواربار بشود در این مدت دولت مشغول مطالعه بود و لایحهٔ قانونی آن فعلاً تهیه شده و تقدیم مجلس می شود و برحسب امر ملوکانه آقای مهدی فرخ سمت وزارت خواربار به مجلس شورای ملی معرفی می شوند. »
... [مشاهده متن کامل]
قبل از اینکه وزارت خواربار ایران تشکیل شود، این وزارتخانه، اداره کلی بود زیر نظر وزارت دارایی؛ امان الله اردلان ملقب به حاج عزالممالک، وزیر دارایی که یکی از رؤسای این اداره به شمار می رفت، می نویسد: «به واسطه جنگ بین المللی و ورود قشون خارجی وضعیت خوار بار کشور عموماً و نان خصوصاً بسیار مشکل شده بود. من مأموران لایق و طرف اعتماد وزارت دارایی و سایر وزارتخانه ها را به اداره کل خواربار انتقال دادم… در تصویب نامه تصریح شده بود که رئیس خوار بار تحت ریاست مستقیم نخست وزیر است و شب ها تا نصف شب، من بیدار بودم و به کارهای مربوط به خواربار و نان تهران رسیدگی می کردم. »
پس از علی سهیلی، احمد قوام که پیش از این دو دوره در دوران سلطنت احمد شاه قاجار نخست وزیر بود، برای اولین بار در دورهٔ پهلوی و به سومین نخست وزیر دورهٔ پهلوی دوم منتصب می شود. وی در تاریخ ۱۸ مرداد ۱۳۲۱ کابینهٔ خود را به مجلس معرفی می کند، و پیش از معرفی کابینه نطقی ایراد کرده و در پایان برنامهٔ کلی دولت خود را اعلام می کند:
• در سیاست خارجی رعایت کامل مصالح کشور و اجرای پیمان و قراردادهای جاری و مخصوصاً همکاری نزدیک با دولت هایی که منافع ایران با منافع آن ها ارتباط کامل دارد.
• بسط و توسعه امنیت در سراسر کشور.
• تأمین خواربار و دارو به جهت عموم اهالی
قوام در کنار ارائه خود از پیشنهاد تأسیس وزارت جدیدی سخن می گوید: «. . . ضمناً از لحاظ اهمیتی که دولت برای امور اقتصادی و امر خواربار قائل است در نظر دارد وزارت مستقلی برای این منظور تأسیس نماید لیکن اقدام در این باب و معرفی وزیر مسئول آن موکول به آن خواهد بود که لایحه آن تقدیم و به تصویب برسد. ».
قوام در تاریخ ۲ مهر ۱۳۲۱ مهدی فرخ را به عنوان وزیر خواربار به امر ملوکانه به مجلس معرفی می کند، و در زمان معرفی وزیر لایحهٔ پیشنهاد تأسیس وزارت خواربار را نیز به مجلس ارائه می کند: «به طوری که آقایان مطلع هستند در برنامه پیش بینی شده بود که تأسیس وزارت خواربار بشود در این مدت دولت مشغول مطالعه بود و لایحهٔ قانونی آن فعلاً تهیه شده و تقدیم مجلس می شود و برحسب امر ملوکانه آقای مهدی فرخ سمت وزارت خواربار به مجلس شورای ملی معرفی می شوند. »
