وخت

واژه های �وقت� و �وخت� در فارسی امروز، ریشه ای مشترک در زبان های اوستایی، پهلوی و سانسکریت دارند. بررسی دقیق این واژه ها نشان می دهد که معنای �زمان� و �دوره� در طول تاریخ زبان های ایرانی باستان و زبان فارسی میانه پایدار بوده است.
- - -
۱. زبان اوستایی
زبان اوستایی، زبان مقدس زرتشتیان و شاخه ای از زبان های ایرانی باستان، به دو گویش �اوستایی کهن� و �اوستایی نو� تقسیم می شود. در اوستایی کهن، واژه هایی مانند vaxθra - و vakhra - برای بیان �زمان، دوره، نوبت� به کار رفته اند. این واژه ها ترتیب رویدادها و مقیاس زمانی را در متون مذهبی و فلسفی مشخص می کنند.
منابع اوستایی:
1. Bartholomae, Christian. Altiranisches W�rterbuch. Strassburg: Tr�bner, 1904.
2. M�ller, Friedrich. Avestische Studien. Leipzig: Brockhaus, 1884.
3. Grenet, Frantz. Dictionnaire avestique - fran�ais. Paris: CNRS, 2001.
4. Kellens, Jean. Avestische W�rter und ihre etymologischen Beziehungen. Paris: CNRS, 1990.
5. Hoffmann, Karl. Der Avestische Wortschatz. Heidelberg: Carl Winter, 1969.
- - -
۲. زبان پهلوی ( فارسی میانه )
زبان پهلوی، زبان ایرانی میانه و زبان رسمی دوره ساسانیان، واژه هایی مانند waxt و waxtag برای �زمان� و �وقت� داشته است. این واژه ها در متون دینی و اداری پهلوی به کار رفته و معنای آن ها کاملاً با فارسی امروز تطبیق دارد.
منابع پهلوی:
1. Denk, Alfred. W�rterbuch der mittelpersischen Sprache. G�ttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1920.
2. Kent, Roland G. Old Persian: Grammar, Texts, Lexicon. New Haven: American Oriental Society, 1953.
3. Skj�rv�, Prods Oktor. An Introduction to Pahlavi Language and Literature. Harvard University Press, 2006.
4. MacKenzie, David N. A Concise Pahlavi Dictionary. London: Oxford University Press, 1971.
5. Hinz, Walther. Altiranisches Sprachgut der Sasanidenzeit. Wiesbaden: Harrassowitz, 1965.
- - -
۳. زبان سانسکریت
سانسکریت، زبان باستانی هند و زبان متون ودایی و فلسفی، واژه هایی مانند v�kṣa، v�kṣaṇa و vakta برای �دوران، مرحله زمانی� یا �زمان� داشته است. این واژه ها در متون فلسفی و مذهبی هندی برای بیان ترتیب و مدت زمان رخدادها به کار رفته اند.
منابع سانسکریت:
1. Monier - Williams, Monier. A Sanskrit - English Dictionary. Oxford: Clarendon Press, 1899.
2. Macdonell, Arthur A. A Sanskrit Grammar for Students. London: Oxford University Press, 1910.
3. Whitney, William D. Sanskrit Grammar. Leipzig: Breitkopf & H�rtel, 1889.
4. Staal, Frits. A Sanskrit Grammar for the Student, 2nd edition. University of Chicago Press, 1980.
5. Renou, Louis. Vedic Sanskrit: Grammar and Lexicon. Paris: Adrien - Maisonneuve, 1950.
- - -
۴. زبان فارسی امروز
در فارسی معاصر، واژه های �وقت� و �وخت� به معنای �زمان� یا �زمان مقرر� به کار می روند و مستقیماً از ریشه های اوستایی، پهلوی و سانسکریت نشأت گرفته اند. تطور این واژه ها نشان دهنده پیوستگی تاریخی و زبانی میان فارسی امروز و زبان های ایرانی باستان است.
منابع فارسی معاصر و ریشه شناسی تطبیقی:
1. Steingass, Francis. A Comprehensive Persian - English Dictionary. London: Routledge & Kegan Paul, 1892.
2. Windfuhr, Gernot. Persian Grammar: History and Structure. Wiesbaden: Reichert, 2009.
3. Browne, Edward G. A Literary History of Persia. Cambridge University Press, 1902–1924.
4. Schmitt, R�diger. Compendium Linguarum Iranicarum. Wiesbaden: Reichert, 1989.
5. Lazard, Gilbert. Persian Grammar in Historical Perspective. Cambridge University Press, 1992.
- - -
این فهرست منابع، شامل مجموعه ای جامع از منابع اوستایی، پهلوی، سانسکریت و فارسی معاصر است که امکان پژوهش تطبیقی دقیق بر ریشه واژه های �وقت� و �وخت� را فراهم می کند.
- - -

منبع. درباره این واژه در پارسی قدیم بوده غ در این کتاب فرهنگ واژه های اوستا که جواب دوستان که فکر می کنند این واژه ق قاف ترکی یا پارسی را دراین کتاب به جایی واژه ق قاف این واژه غ هست .
منابع ها. ریشه شناسی واژگان شیرین ایرانی
فرهنگ واژه های اوستا
فرهنگنامه کوچک پهلوی
فرهنگ فارسی به پهلوی
فرهنگ زبان ایرانی باستان
فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی

ی وخت که در زبان زازکی کهن به شکل wext ثبت شده در بلوچی vahd در دانمارک vagt در سوئد - نروژ vakt در هلند wacht در لوگزامبورگ wuecht در فنلاند vahti و در روسیه ( وختا ) вахта خوانده میشود. در فارسی نیز به دو دیس وخت و بخت رواک ( رواج ) دارد. و واژه ی وقت عربی برگرفته از وخت است, و در وزنهای افعال مفعل رفته و شده اوقات و موقت, فارسی آن وخت هست و در گویش روزمره همچنان وخت خوانده میشود ولی افسوسانه در نوشتن دیس عربی شده ی آن نوشته میشود, به امید روزی که واژگان ایرانی , عربی انگاشته نشوند