[ویکی فقه] وجوب اجزای واجب مرکب را وجوب ضمنی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
وجوب ضمنی، وجوبی است که عقل آن را از تعلق وجوب به واجب دارای اجزا از طریق انحلال امر متعلق به کل به تعداد اجزای آن به دست می آورد، به طوری که هر جزئی، بعضی از مأمور به می باشد؛ بنابراین، وجوب ضمنی و وجوب غیر ضمنی (استقلالی) یک وجود داشته و مغایرت آن ها اعتباری است؛ برای مثال، شارع یک وجوب نفسی را متوجه نماز می کند که بر فرض دارای ده جزء است، و عقل این وجوب را تجزیه می کند و به هر جزء یک وجوب تعلق می گیرد؛ وجوبی که به هر یک از اجزا تعلق می گیرد، وجوب ضمنی نام دارد و چون اَجزا در ضمن کل مورد توجه اجمالی قرار دارد، وجوب آن ها نیز مورد توجه و اراده اجمالی قرار گرفته است.
نکته اول
وجوب تبعی و وجوب غیری، وجوبی جدای از وجوب اصلی و وجوب نفسی دارند، اما وجوب ضمنی، وجوبی جدا از وجوب استقلالی ندارد.وجوب غیری را می توان مورد توجه استقلالی قرار داد، اما وجوب تبعی، مورد توجه استقلالی قرار نمی گیرد، و در مورد اجزا حتی اگر به آن ها توجه استقلالی شود وجوب آن ها ضمنی است.
نکته دوم
در بعضی از کتاب ها، درباره کاربرد وجوب ضمنی، تبعی و غیری دقت نشده است؛ اگر مقدمه واجب را دارای وجوب شرعی ندانیم، وجوب غیری و وجوب ضمنی با هم تفاوتی نخواهند داشت.
وجوب ضمنی، وجوبی است که عقل آن را از تعلق وجوب به واجب دارای اجزا از طریق انحلال امر متعلق به کل به تعداد اجزای آن به دست می آورد، به طوری که هر جزئی، بعضی از مأمور به می باشد؛ بنابراین، وجوب ضمنی و وجوب غیر ضمنی (استقلالی) یک وجود داشته و مغایرت آن ها اعتباری است؛ برای مثال، شارع یک وجوب نفسی را متوجه نماز می کند که بر فرض دارای ده جزء است، و عقل این وجوب را تجزیه می کند و به هر جزء یک وجوب تعلق می گیرد؛ وجوبی که به هر یک از اجزا تعلق می گیرد، وجوب ضمنی نام دارد و چون اَجزا در ضمن کل مورد توجه اجمالی قرار دارد، وجوب آن ها نیز مورد توجه و اراده اجمالی قرار گرفته است.
نکته اول
وجوب تبعی و وجوب غیری، وجوبی جدای از وجوب اصلی و وجوب نفسی دارند، اما وجوب ضمنی، وجوبی جدا از وجوب استقلالی ندارد.وجوب غیری را می توان مورد توجه استقلالی قرار داد، اما وجوب تبعی، مورد توجه استقلالی قرار نمی گیرد، و در مورد اجزا حتی اگر به آن ها توجه استقلالی شود وجوب آن ها ضمنی است.
نکته دوم
در بعضی از کتاب ها، درباره کاربرد وجوب ضمنی، تبعی و غیری دقت نشده است؛ اگر مقدمه واجب را دارای وجوب شرعی ندانیم، وجوب غیری و وجوب ضمنی با هم تفاوتی نخواهند داشت.
wikifeqh: وجوب_ضمنی