وب جهان گستر

وب جهان گستر (World Wide Web)
شبکه ای از منابع اطلاعاتی مبتنی بر شبکه های رایانه ای که متن و چندرسانه ای (مالتی مدیا) را با یکدیگر ترکیب کرده است. اطلاعات موجود در وب جهان گستر از طریق اینترنت که یک شبکه جهانی است قابل دسترسی و جست وجو هستند. وب جهان گستر را برای سادگی، اغلب با عنوان وب می شناسند. استفاده عمومی از وب به ۱۹۹۳ و پدید آمدن نخستین مرورگر اطلاعات روی اینترنت باز می گردد. کاربران وب می توانند از فایل های متنی، چندرسانه ای، تصاویر، فایل های صوتی و حتی محیط های تعاملی استفاده نمایند و این اطلاعات را که در صفحات وب جای گرفته اند به سادگی به رایانه های خود منتقل کنند و یا داده هایشان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. وب فضایی را پدید می آورد که شرکت ها، دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و بخش خصوصی بتوانند اطلاعاتشان را در موضوعات مختلف، خدمات گوناگون و تحقیقات صورت گرفته ارائه نمایند. ویژگی مهم وب آن است که همۀ این اطلاعات برای هرکسی که یک رایانه مرتبط به اینترنت داشته باشد قابل دسترسی است. همچنین وب در حال حاضر به یک بازار بزرگ به منظور ارائه محصولات و خدمات شرکت های بزرگ تبدیل شده است و از این طریق کسب و کار بزرگی به وجود آمده است. دو گروه رایانه در شبکه وب حضور دارند: سرویس دهنده ها و سرویس گیرنده ها (سرورها و کلاینت ها). رایانه هایی که اطلاعات روی آن ها ذخیره می شود و آنرا در اختیار سایر کاربران می گذارند، سرویس دهنده هستند که روی آن ها نرم افزار سرویس دهنده اجرا می شود. رایانه های سرویس گیرنده نیز با استفاده از نرم افزار سرویس گیرنده اطلاعات را از سرویس دهنده می گیرند. رایانه ای که اطلاعات را از وب می گیرد باید اولاً نرم افزارهای اساسی برای ارتباط با شبکه را داشته باشد، ثانیاً برنامه کاربردی مخصوص دیدن صفحات وب، یا مرورگر وب، را داشته باشد. نرم افزار مرورگر، اطلاعات را از نرم افزار سرویس دهنده وب می گیرد و نمایش می دهد. ذکر این نکته ضروری است که وب جهان گستر با اینترنت تفاوت دارد. به طور تمثیلی، اینترنت مثل شبکه ای از راه هاست که جریان اطلاعات بین رایانه ها را ممکن می سازد، در حالی که وب خدماتی است که روی این جاده عرضه می شود. به همین سبب روی اینترنت به جز وب جهان گستر سرویس های دیگری مثل ایمیل، و FTP نیز وجود دارند. البته به دلیل گسترش فوق العاده وب در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد ترافیک اینترنت مربوط به وب است. هریک از خدماتی که روی اینترنت ارائه می شود بر مجموعه ای از قوانین که به آن پروتکل می گویند، مبتنی است. وب جهان گستر با استفاده از پروتکل HTTP (پروتکل انتقال ابرمتن) اطلاعات را از سرویس دهنده به سرویس گیرنده می فرستد. اطلاعات وب در قالب صفحات وب نگهداری می شود. هر صفحه وب یک آدرس منحصر به فرد دارد که به آن URL می گویند. صفحات وب از طریق لینک ها (پیوندها) با هم مرتبط هستند. یک لینک، متن یا تصویری است که کاربر با کلیک کردن روی آن به صفحه دیگری هدایت می شود. کاربر برای دیدن یک صفحه وب یا می تواند مستقیماً آدرس آن را به مرورگر بدهد، و یا با کلیک کردن روی یک لینک از یک صفحه به صفحه دیگر برود. هر لینک به یک آدرس URL اشاره می کند. محتوای صفحات وب با استفاده از زبان HTML قالب بندی و شکل داده می شوند. HTML مجموعه ای از نشانه ها (تگ ها) است که به مرورگر می گوید محتوای صفحه وب را چگونه نشان دهد. وب جهان گستر در ۱۹۸۹ توسط تیموتی بِرْنْزلی در مرکز مطالعات فیزیک هسته ای اروپا ساخته شد و به علت کارآیی زیاد به سرعت در دانشگاه ها و در سطح جهان گسترش یافت. در ۱۹۹۳ گروهی از محققان در مرکز ملی کاربردهای ابررایانۀ امریکا نخستین مرورگر وب را به اسم Mosaic ساختند. هدف این برنامه این بود که بتوان از سیستم های رایانه ای مختلف با سیستم عامل های مختلف به محتوای وب دسترسی داشت. تلاش های تحقیقاتی زیادی برای ابداع روش های جدید و بهتر جست وجوی اطلاعات ، حفاظت از مالکیت های معنوی در وب، و ابداع فناوری های جدید مثل پخش برنامه های زنده ویدئویی روی وب، در جریان است. اکثر صفحات وب هنوز با استفاده از فناوری HTML نوشته می شوند، ولی فناوری های جایگزین دیگری مثل XML هم ابداع شده است. استفاده از XML در ارتباطات تجاری متداول شده است. زبان WML هم برای نمایش محتوای وب روی دستگاه های قابل حمل مثل تلفن های همراه ابداع شده است. ضمن آن که زبان های اسکریپت نویسی مختلف مثل JavaScript و Visual Basic از اهمیت بیشتری برخوردار شده اند و برای پویاکردن محتوای وب به کار گرفته می شوند. یکی از فناوری های جدیدی که احتمالاً اهمیت زیادی پیدا خواهد کرد CDN یا شبکه توزیع محتواست که به سایت های بزرگ وب کمک می کند بتوانند پاسخگوی صدها میلیون مراجعه کننده همزمان از سراسر دنیا باشند. علاوه بر این فناوری های ارتباطی سریع تر در سمت سرویس گیرنده، مثل خطوط باند پهن ADSL، نیز به سرعت رو به گسترش هستند.