واک

مثال: در یشت ها، �V�ch� Ahurahe Mazda� به معنای �سخن اهورامزدا� آمده است.
منابع:
Darmesteter, J. The Zend - Avesta. London: Oxford University Press, 1892.
MacKenzie, D. N. A Concise Pahlavi Dictionary. London, 1971. ( برای تطبیق اوستایی و پهلوی )
- - -
2. پهلوی
در زبان پهلوی، واژه به شکل vāk وجود دارد و معنای آن مشابه اوستایی است: �گفتار، سخن، بیان�.
این تطابق معنایی نشان می دهد که واژه از اوستایی وارد پهلوی شده و پایه معنایی خود را حفظ کرده است.
مثال: در متون زرتشتی پهلوی، مانند خرده اوستا و دیدگاه های دینی، از واژه ی vāk برای بیان و سخن الهی استفاده شده است.
منابع:
Boyce, Mary. A History of Zoroastrianism, Vol. I: The Early Period. Leiden: Brill, 1975.
MacKenzie, D. N. A Concise Pahlavi Dictionary. London, 1971.
- - -
3. سانسکریت
در سانسکریت، واژه مشابه v�ch یا v� آمده است و معنای آن �گفتار، سخن� است.
این واژه از همان ریشه ی مشترک هندوایرانی ( Indo - Iranian ) می آید.
مثال: در ریگ ودا و متون ودایی، v�ch به سخن الهی، بیان، و قدرت گفتار اشاره دارد.
منابع:
Macdonell, A. A. A Sanskrit - English Dictionary. Oxford: Clarendon Press, 1893.
Monier - Williams, M. A Sanskrit - English Dictionary. Oxford, 1899.
- - -
4. هم ریشه ها و تطبیق ها
واژه های مرتبط با زبان، گفتار و سخن در هندوایرانی ها، مثل v�ch، vāk، و مشابه های آن، ریشه ای مشترک دارند.
واژه های دیگری مثل فرداک نیز در همین خانواده قرار می گیرند و نشان دهنده ی ثبات معنایی در طول تاریخ زبان های هندوایرانی هستند.
این تطابق ها نشان می دهد که مفاهیم بنیادی مانند گفتار، بیان و سخن الهی از دوران باستان در فرهنگ های اوستایی، پهلوی و سانسکریت مشترک بوده اند.
- - -

ما ریشه یِ {واکش} را در نیاهِندوایرانی داریم که سپس در اوستایی به ریختِ {واخش/واکش} در آمد. در می یابیم که {واک} برگرفته از هَمین ریشه است، که در {آوا} می بینیم که در گذشته به ریختِ {آواگ/آواک} بوده است.
ریشه یِ {وات} برگرفته از {واچ} است، که تنها گویا در زبانِ پارسی با {ت} این واژه را داریم، که برای دگرگونیِ {چ/ت} رخ داده است.
ریشه یِ {واج} نیز هَمچون پیشین، برگرفته از {واچ} است با دگرگونیِ {چ/ج}.
درباره یِ ریشه یِ {واز} دو گمانه است:
1 - برگرفته از {واخش} اوستایی اس که با دگرگونیِ آواییِ {خ/ز} به ریختِ {واز} در آمده است
2 - برگرفته از {واچ} است با دگرگونیِ آواییِ {چ/ز}.
این تَن، بیشتر بر گمانه یِ نُخُست است، اگر چیزی در این باره می دانید، خواهش می کنم راهنمایی کنید.
{واز} را در {آواز/ایواز} داریم.
درباره یِ واژه سازی برایِ {ساکت/سکوت/vocal}:
به جایِ {ساکت} می توان از {اَواک/اَوات/اَواج/اَواچ} بکار برد، و برای واژه سازی برایِ {سکوت} هم باید این را دانست:
- درباره یِ کارواژه هایِ چنین واژگانی باید گفت که این واژگان دو فرگشتِ زبانی را داشتند، یکی از {واچ} در زبان های کهن هندوایرانی و دیگری از {واکش/واخش} که سپس به ریختِ {واک/واز} در آمد.
ما برایِ کارواژه این واژگان فرگشتِ دوم را در نگر ( =نظر ) می گیریم، که {واختَن} را با بُنِ کنونیِ {واز} داریم.
پس به جایِ {سُکوت} می توان گفت {اَواخت/آواخت}.
به جایِ {vocal} می توان گفت {واکال/واتال/واچال/واجال/وازال/واکه} که اگرچه برای فرگشتِ زبانی {واکال/واچال/وازال} اصلی تر هستند.
بِدرود!