واقعه

(در لغت به معنی حادثه، پیش آمد) در اصطلاح عرفانی، حالت یا چیزی که سالک در اثنای ذکر یا استغراق در حق بیند؛ چنان که محسوسات از او غایب شود و آن حالت مابین خواب و بیداری است؛ در حالت حضور به آن مکاشفه نیز گویند، خواه صادق باشد یا کاذب؛ نیز آنچه از عالم غیب بر دل فرود آید، خواه لطف باشد، خواه قهر. فرق میان خواب و واقعه این است که در خواب حواس کاملاً از کار می افتند و خیال، چیزهایی در خواب می بیند، اما در واقعه روح در مقام خالی شدن از صفات بشری از پردۀ خیال بیرون می آید و به کمک انوار الهی اموری را می بیند. واقعات بر دو نوع است: ۱. واقعاتی که به علت کثرت ریاضت نفس و پاک شدن دل و پرورش روح، بر فلاسفه و رهبانان ظاهر می شود و این نوع واقعه از نظر برخی عرفا باعث قرب به حق نیست، بلکه موجب غلوّ و مبالغۀ آنان در کفر و ضلالت می شود؛ ۲. واقعات موحدان و سالکان است که گاه به وسیلۀ خیال و گاه بی واسطۀ آن انجام می گیرد، و آن نوعی الهام است و موجب کرامات و زیادت ایمان سالکان می شود. شرط ضروری واقعه آن است که سالک باید هرچه که می بیند، جز با پیر خود، با دیگران در میان ننهد. و شرط درستی واقعات در دو چیز است: یکی غرق شدن سالک در ذکر و رهاشدن او از محسوسات جهان، و دوم اخلاص کامل او و تجرّد وی از ملاحظۀ غیر. این واژه در مثنوی معنوی به معنی خواب و رؤیا نیز آمده است.