مکنی به ابی حذیفه ( ۱۳۱ - ۸٠ ه.ق . ) از ائمه بلغا و متکلمین و ایرانی الاصل و از شاگردان حسن بصری است. در مدینه متولد شد و در بصره وفات یافت مخرج [ ر ] نداشت و آنرا [ غ ] تلفظ میکرد و از این جهت کلمه ای که حرف [ ر ] داشته باد بر زبان نمیراند . جمعی او را موسس مذهب اعتزال میدانند و گویند اساس پیدایش این مذهب چنان بود که متکلمان اسلامی با یکدیگر اختلاف داشتند که آیا مرتکب گناهان کبیره کافر است یا نه . ابوحذیفه گفت که مرتکب کباثر نه کافر است نه مومن و منزلتی بین ایندو دارد و از این جهت حسن بصری او را از درس خود دور کرد و او خود حلقه تدریس جداگانه دایر نمود . عمرو بن عبید نیز بدو پیوست و طریقه معتزله را ایجاد کردند و گویند تسمیه او و پیروانش بدین نام بخاطر اعتزال او از حلقه درس حسن بصری است و از تصنیفات اوست : ۱ - اصناف المرجئه . ۲ - المنزله بین المنزلتین .۳ - معانی القر آن . ۴ - طبقات اهل العلم و الجهل . ۵ - السبیل الی معرفه الحق .
