وارسکن ( انگلیسی: Varsken، فارسی میانه: Vazgēn ) شاهزاده ای ایرانی از خاندان مهرانیان گوگارک بود که به عنوان بدخش ( مرزبان ) این منطقه از ۴۷۰ تا ۴۸۳ خدمت می کرد. او پسر و جانشین ارشوشا دوم بود.
پس از مرگ پدر، وارسکن به پایتخت ساسانیان، تیسفون رفت و توسط شاهنشاه پیروز یکم پذیرفته شد. به دلیل بازگشت وی به آیین سابق خانواده، یعنی آیین زرتشت، به عنوان پاداش، مقام نایب السلطنه آلبانیای قفقاز و ازدواج با دختر پیروز یکم به وی داده شد.
... [مشاهده متن کامل]
وارسکن با تأکید بر مواضع ایرانی خود، سعی کرد خانواده اش از جمله همسر اولش شوشانیک را وادار کند که به آیین زرتشت، روی آورند، که سرانجام منجر به مرگ همسر اولش از خشونت هایی که توسط شوهرش انجام شد، گردید. سیاست های وی برای پادشاه ایبری واختانگ یکم، که وی را کشته و سپس علیه ایران در سال ۴۸۲ قیام کرد، قابل قبول نبود. بعد از وارسکن، پسرش ارشوشا سوم جانشینش گردید.
وارسکن پسر ارشوشا دوم بود، که بدخش ( مرزبان_حاکم ) گوگارک یک منطقه تاریخی در قفقاز، که در اصل بخشی از پادشاهی ارمنستان بود، اما پس از اینکه در سال ۳۸۷ میلادی ارمنستان توسط ساسانیان و رومیان به دو قسمت تقسیم گردید، تحت سلطه پادشاهان ایبری قرار گرفت. پادشاهی ایبری تیز قبل از این جریان تحت سلطه ساسانیان قرار گرفته بود و واراز - باکور معروف به آسپاگورس دوم ایبری، به فرمان شاپور دوم ساسانی ( ۳۰۹–۳۷۹ ) و تحت سلطه ساسانیان، بر تخت سلطنتی ایبریا نشسته بود.
خانواده وارسکن - مهرانیان گوگارک - تحت ریاست پیروز ( مهرانی ) یا ( پیروز یکم ( انگلیسی: Peruz I ) حکومت خود را به عنوان بدخش bidaxshes ( مرزبان ) گوگارک در حدود ۳۳۰ میلادی تأسیس کردند. اگرچه این خانواده مدعی هم تبار پارسی با حاکمان ساسانی ایران بودند اما در واقع آنان شاخه ای از خاندان مهران، یکی از هفت خاندان ممتاز ایران باستان بودند. در زمان پیروز ( مهرانی ) ، این خاندان اعتقادات زرتشتی خود را به نفع مسیحیت کنار گذاشتند. مهرانیان گوگارک با پادشاهان خسرویانی ها ایبری ( که آنان نیز خاندان مهرانی بودند ) ، پیوند زناشویی داشته و به همین دلیل از روابط نزدیک برخوردار بودند.
مادر وارسکن، آنوشورام آرتزرونی، یک زن نجیب ارمنی از خانواده آرتسرونی بود که خواهر همسر رهبر نظامی ارمنستان، همایاک مامیکونیان، برادر وارتان مامیکونیان شورشی و شهید ارمنی بود. پدر وارسکن، ارشوشا دوم، گروگان دربار ساسانی در تیسفون بود و نمی توانست در شورش ارامنه مسیحی در سال ۴۵۱ به رهبری وارتان مامیکونیان شرکت کند. پس از شکست شورشیان ارمنی در آوارایر، همایاک مامیکونیان در تائو کشته شد. پسران همایاک، پس از نبرد آوارایر، «واهان»، «واساک» و «آرتاشس» دستگیر و به دربار ایران برده شدند. آن سه برادر به مرگ محکوم شدند، اما پس از چندی، در هفدهمین سال پادشاهی یزدگرد دوم ( ۴۵۵ میلادی ) ، بدخش ( مرزبان و حاکم ) گرجیان، که «آرشوشا دوم» نام داشت و شوهرخالهٔ آنان بود، از یزدگرد خواست آنان را آزاد کند. یزدگرد این درخواست را پذیرفت و آنان را آزاد ساخت. و آنها را با مادرشان به ارمنستان ایران برد. بعداً، ارشوشا عروسی پسرش وارسکن را با شوشانیک، دختر وارتان مامیکونیان ترتیب داد.
پس از مرگ پدر، وارسکن به پایتخت ساسانیان، تیسفون رفت و توسط شاهنشاه پیروز یکم پذیرفته شد. به دلیل بازگشت وی به آیین سابق خانواده، یعنی آیین زرتشت، به عنوان پاداش، مقام نایب السلطنه آلبانیای قفقاز و ازدواج با دختر پیروز یکم به وی داده شد.
... [مشاهده متن کامل]
وارسکن با تأکید بر مواضع ایرانی خود، سعی کرد خانواده اش از جمله همسر اولش شوشانیک را وادار کند که به آیین زرتشت، روی آورند، که سرانجام منجر به مرگ همسر اولش از خشونت هایی که توسط شوهرش انجام شد، گردید. سیاست های وی برای پادشاه ایبری واختانگ یکم، که وی را کشته و سپس علیه ایران در سال ۴۸۲ قیام کرد، قابل قبول نبود. بعد از وارسکن، پسرش ارشوشا سوم جانشینش گردید.
وارسکن پسر ارشوشا دوم بود، که بدخش ( مرزبان_حاکم ) گوگارک یک منطقه تاریخی در قفقاز، که در اصل بخشی از پادشاهی ارمنستان بود، اما پس از اینکه در سال ۳۸۷ میلادی ارمنستان توسط ساسانیان و رومیان به دو قسمت تقسیم گردید، تحت سلطه پادشاهان ایبری قرار گرفت. پادشاهی ایبری تیز قبل از این جریان تحت سلطه ساسانیان قرار گرفته بود و واراز - باکور معروف به آسپاگورس دوم ایبری، به فرمان شاپور دوم ساسانی ( ۳۰۹–۳۷۹ ) و تحت سلطه ساسانیان، بر تخت سلطنتی ایبریا نشسته بود.
خانواده وارسکن - مهرانیان گوگارک - تحت ریاست پیروز ( مهرانی ) یا ( پیروز یکم ( انگلیسی: Peruz I ) حکومت خود را به عنوان بدخش bidaxshes ( مرزبان ) گوگارک در حدود ۳۳۰ میلادی تأسیس کردند. اگرچه این خانواده مدعی هم تبار پارسی با حاکمان ساسانی ایران بودند اما در واقع آنان شاخه ای از خاندان مهران، یکی از هفت خاندان ممتاز ایران باستان بودند. در زمان پیروز ( مهرانی ) ، این خاندان اعتقادات زرتشتی خود را به نفع مسیحیت کنار گذاشتند. مهرانیان گوگارک با پادشاهان خسرویانی ها ایبری ( که آنان نیز خاندان مهرانی بودند ) ، پیوند زناشویی داشته و به همین دلیل از روابط نزدیک برخوردار بودند.
مادر وارسکن، آنوشورام آرتزرونی، یک زن نجیب ارمنی از خانواده آرتسرونی بود که خواهر همسر رهبر نظامی ارمنستان، همایاک مامیکونیان، برادر وارتان مامیکونیان شورشی و شهید ارمنی بود. پدر وارسکن، ارشوشا دوم، گروگان دربار ساسانی در تیسفون بود و نمی توانست در شورش ارامنه مسیحی در سال ۴۵۱ به رهبری وارتان مامیکونیان شرکت کند. پس از شکست شورشیان ارمنی در آوارایر، همایاک مامیکونیان در تائو کشته شد. پسران همایاک، پس از نبرد آوارایر، «واهان»، «واساک» و «آرتاشس» دستگیر و به دربار ایران برده شدند. آن سه برادر به مرگ محکوم شدند، اما پس از چندی، در هفدهمین سال پادشاهی یزدگرد دوم ( ۴۵۵ میلادی ) ، بدخش ( مرزبان و حاکم ) گرجیان، که «آرشوشا دوم» نام داشت و شوهرخالهٔ آنان بود، از یزدگرد خواست آنان را آزاد کند. یزدگرد این درخواست را پذیرفت و آنان را آزاد ساخت. و آنها را با مادرشان به ارمنستان ایران برد. بعداً، ارشوشا عروسی پسرش وارسکن را با شوشانیک، دختر وارتان مامیکونیان ترتیب داد.
