وئید

ما در زبانِ پارسیِ کُنونی واژه یِ " نوید" را داریم که از پیشوندِ " نِ" و واژه یِ " وید" ساخته شده است؛در زبانِ پارسیِ میانه نیز واژگانِ " نیوید ( نی. وید ) ، نیویدیه ( نی. وید. یه ) ، نیویدیشن ( نی. وید. یشن ) ، نیویدیشنیه ( نی. وید. یشن. یه ) ، نیویدینیتَن ( نی. وید. ین. یتَن ) " را داشته ایم که "نی" در آنها ریختِ کهن ترِ پیشوندِ " نِ" از زبانِ پارسیِ کُنونی است. ازآنجایی که" نیویدینیتَن " کارواژه ای با پیشوند و همچنین سببی است، پس با کنارگذاشتنِ پیشوندِ "نی"، به کارواژه یِ سببی " ویدینیتَن" می رسیم که از سه تکواژ "وید. ین. یتَن" ساخته شده است که "وید" در آن از ریشه اوستایی "وئید" است و "ین" نشانه سببی ساز است که این نشانه در زبانِ پارسیِ کُنونی " - ان" شده است ( بمانند خوردن/خوراندن ) و "یتَن" نیز نشانه مصدری است.
پس چنانچه بخواهیم کارواژه یِ " ویدینیتَن" را به پارسیِ کُنونی برگردانیم، کارواژه یِ " ویدانیدن/ویداندن" را خواهیم داشت.
ولی پرسش اینجاست که اگر " ویدینیتَن" کارواژه ای سببی است، پس ناسببی این واژه چیست؟
با بازگشت به ریشه اوستاییِ " وئید" در می یابیم که مفعولی - گذشته یِ این ریشه ، " ویستَ:vista " است که اگر بخواهیم آن را به زبانِ پارسیِ کُنونی بازگردانیم، "ویسته" از کارواژه "ویستَن" را خواهیم داشت که بُن کُنونیِ آن " وید" می شود.
بنابراین داریم:
کارواژه ناسببی: "ویستَن" با بُن کُنونی " وید" ؛
کارواژه سببی: "ویدانیدن" با بُن کُنونی "ویدان" .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
اکنون به آسانی می توانیم با ترگویه یِ تکواژ به تکواژ ، واژگانِ پارسیِ میانه را به پارسیِ کُنونی برگردانیم؛ برای نمونه:
واژه یِ " نیویدیشن ( =نی. وید. یشن ) " از زبانِ پارسیِ میانه به ریختِ " نِویدِش ( =نِ. وید. ِ ش ) " از زبانِ پارسیِ کُنونی درمی آید و. . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
( این پیام چنانکه پیداست، درباره یِ روشِ بکارگیریِ واژگانِ کهنِ اوستایی - پارسی میانه در پارسیِ کُنونی است و مینه شناسیِ واژگان را دربرنمی گیرد. مینه شناسیِ ریشه یِ اوستاییِ " وئید" و واژگانِ همریشه با آن در زبانِ پارسیِ میانه نیازمندِ پیام یا پیامهایِ جداگانه است. )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
پَسگشتها:
1 - ستونهایِ 1314 تا 1318 از نبیگ " فرهنگنامه زبان ایرانی کهن" ( کریستین بارتولومه )