و حتی یک کلمه هم نگفت

و حتی یک کلمه هم نگفت ( به آلمانی: Und sagte kein einziges Wort ) رمانی اثر هاینریش بل است که در سال ۱۹۵۳ منتشر شد. [ ۲] این کتاب به زندگی و اندیشه های فرد و کیت بوگنر، یک زن و شوهر می پردازد. فرد که از زندگی فقربار خسته شده است، خانه را ترک و کیت را با سه بچه رها می کند. مانند بسیاری از دیگر آثار بل موضوع کتاب در مورد پیشامدهای بعد از جنگ جهانی دوم است. عنوان کتاب از نام آهنگی که کیت بوگنر در فصل چهارم کتاب به آن گوش می دهد، برگرفته شده است. کیت به عیسی مسیح تشبیه می شود زیرا همانند او همهٔ تحقیرها و مشکلات را تحمل می کند، بدون اینکه اعتراض یا طغیان کند. [ ۳]
این کتاب جوایز بسیاری درون و بیرون از کشور آلمان برای هاینریش بل به ارمغان آورد؛ از جمله جایزه انجمن منتقدان آلمان. هانس ورنر ریشتر نویسنده آلمانی آن را «بهترین کتاب پس از جنگ جهانی دوم» دانست.