هگل

یکی از حکیمان بزرگ خودمان و بنیانگذار یکی از حکمت های اربعه یا چهارگانه اسلامی - ایرانی - نیمه عربی و نیمه فارسی زبان مشائی؛ اشراقی؛ متعالیه ؛ بدایه و نهایه یعنی ملاصدرا در حکمت متعالیه در ارائه تعریف واژه یا لفظ و یا پدیده نفس هم مرتکب چنین بازی تاوتولوژی گردیده است. صدرا در ارائه تعریف نفس، حکم معروف فلسفی زیر را بیان داشته است : نفس جسمانیته الحدوث و روحانیته البقاء می باشد. اولا ملاصدرا شاید بر این باور و احساس و فکر و خیال بوده است که بیان این حکم به زبان عربی از جلوه و جلال و عظمت بسیار والایی برخوردار خواهد گردید نسبت به بیان آن به زبان مادری خویش از نوع زبان سعدی و حافظ. نتیجه بازی تاوتولوژی ملاصدرا در این زمینه دو پهلو می باشد، یعنی از دو لحاظ یا از دو جنبه خطا و اشتباه است یا به بیانی دیگر از لحاظ کیفی دو برابر اشتباه می باشد تا یک برابر. صدر متعالهین نتوانسته است که بین واژه یا کلمه و یا پدیده من یا خود یا نفس مجرد از یک طرف و از طرف دیگر واژه یا کلمه و یا پدیده روح فرق و تمیز قائل شود. در این رابطه توجه خودرا روی یکی از جملاتی متمرکز می نماییم که بر اساس مستندات ایوانگلی های چهارگانه ( یا به زبان عربی : اناجیل اربعه ) در آخرین لحظات فرا رسیدن پدیده مرگ بر روی صلیب از زبان ایسا ( به زبان عربی : عیسی ) مسیح جاری گشته است : خداوندا به روحم دستور می دهم که در دستان تو قرار گیرد. چه چیزی در وجود مبارک ایسا مسیح به روح وی دستور داده است که در دست خداوند قرار و آرام گیرد، غیر از من یا خود و یا نفس مجرد وی ؟ اگر بخش روحی در وجود مسیح چنین امر یا دستوری را صادر میکرد ، آنگاه این جمله به شکل زیر در می آمد: خداوندا روحم به من دستور میدهد که در دستان تو قرار گیرم. خطای دیگر ملاصدرا از همان قماش یا نوع خطای فلاسفه ایده آلیزم و ماتریالیزم غرب می باشد که نتوانسته اند نوسان تبدیل شدن متقابل روح و ماده را کشف و درک کنند. یعنی پدیده ثنویت و دوگانگی بین هستی و نیستی ؛ ثابت و سکون دائمی پارمنیدس و سیالیت و تغییر و تحول دائمی هراکلیت ؛ ایده های ثابت و محسوسات متغیر افلاطونی که از یونان باستان آغاز گردیده و در فلسفه دکارت به اوج خود رسیده و به جدایی کامل روح ماده گردیده و به نفع ادیان ابراهیمی تمام شده است، حل نمایند. در این رابطه در قرآن مجید چنین آیه ای درج گردیده است : اگر از تو پرسیدند که روح چیست ؟ به آنان بگو که روح امر پروردگار است و علم من در مورد آن بسیار ناچیز. حال اگر علم پیامبر بزرگوار دین اسلام در باره روح به قول خود وی و از زبان پروردگار بسیار اندک و ناچیز بوده است ، چگونه و چرا با اطمینان و یقین کامل خطاب به پیروان دین اسلام در جای دیگری از قرآن فرموده است که پس از مرگ روح از بدن قبض و جدا میگردد؟ که بعدا به قول ملا صدرا و با اقتباس از افلاطون در قالبی لطیف و ظریف و نامرئی و مثالی در می آید و به عالم برزخ مهاجرت می کند و در آنجا بر اساس اعمال نیک و بد دنیوی صاحب اش تا برپایی روز قیامت از پاداش ها و یا عذاب های موقت برزخی برخوردار می گردد و در یکی از باغ های برزخی تا فرارسیدن صبحگاه روز قیامت حال می کند و یا در یکی از گودال های برزخی تا آن زمان زجر می کشد. پروردگار دانا و توانا بر اساس مستندات کتب به اصطلاح وحیانی و آسمانی ادیان توحیدی در جایی دیگر چنین فرموده است :
هیچ چیزی در عالم شهود وجود ندارد مگر اینکه نمونه آن در خزائن عالم غیب موجود باشد. حال سوال این حقیر این از خدمت بزرگواران باورمند به تجرد و مطلقیت روح این است : از آنجائیکه در عالم شهود ماده به وفور یافت میگردد، آیا نمونه اش در خزائن عالم غیب وجود ندارد و یا ماده هم به یک سهم مساوی با روح ، امر خداوند متعال نمی باشد بلکه امر شیطان ؟ از محتوای آثار فلاسفه غرب و متکلمین و حکیمان و عارفان دینی پیدا و آشکار است که صاحبان بزرگوار و شریف و ارجمند این آثار گویا پدیده های نزول و صعود را مترادف و معادل و هم معنا با پایین آمدن و بالا رفتن از نرده بان یا پله کان فیزیکی پنداشته اند. در صورتیکه نزول و صعود به معنای تحول محتوای کل کیهان یا جهان از یک حالت کلی به یک حالت کلی دیگر. در سیر نزولی از یک حالت برتر و کمال یافته تر به یک حالت ناقص تر و کمال نیافته تر و در سیر صعودی بر عکس آن، و این تحولات یا نو آوری کلی فقط و فقط از طریق چرخه یا گردش وقوع مه بانگ های متوالی بر اثر نوسانات باز و بسته شدن یا انبساط و انقباض محتوای کیهان مقدور و میّسر و امکان پذیر می باشند و نه از راهی دیگر. همچنین اندیشمندان دینی - فلسفی - کلامی و عرفانی تاکنون نتوانسته اند بین نظام احسن آفرینش مبداء و نظام های احسن آفرینش معاد و معاد متوالی و بیشمار که همگی یک نظم احسن واحد و یگانه خواهند بود از یک طرف و از طرف دیگر نظم های فراوان دنیوی فرق و تمیز قائل شوند. طوریکه یکی از فیلسوفان خرد گرای آلمان یعنی لایب نیتز به این نتیجه رسیده است که نظم این دنیا بهترین نظم ممکنه می باشد.
واژه Kategorie با تلفظ کاتِگوری به زبان آلمانی و ( نوشتار به زبان انگلیسی : Category ) در اصل و ریشه یک واژه ترکیبی به زبان فارسی می باشد و توسط یونانیان باستان اقتباس گردیده و در مراحل اولیه معنا پذیری به شکل شکایت و صفت و بعدا توسط افلاطون و ارسطو معنای مقوله و یا مفهوم به خود گرفته است. پیشوند kat با تلفظ کات در این واژه ترکیبی به زبان فارسی به معنای کُمُد یا جعبه و یا صندوق می باشد و حرف e نقش علامت کسره را بازی می کند و پسوند gorie با تلفظ گوری یا قبری به معنای دفن شده در خاک هستی یا وجود می باشد. منظور ایرانیان ماقبل پادشاهان پیشدادی به احتمال قوی بسوی گذشته بسیار دور تر از شعاع برد نور تابشی حماسه های مندرج در شاهنامه حکیم فردوسی ، یعنی میترائیان از خلق این واژه، مقوله و مفهوم نبوده است بلکه یک گنج پنهان شده ( دفن شده ) در خاک هستی یا وجود تک تک افراد انسانی که میتواند کشف گردد و از زیر خاک بیرون آورده شود و جواهرات و گواهرات ( گُهر ها ) و یا دُر های نایاب و قیمتی درون آن در پیشگاه والای خاص و عام به نمایش گذاشته شوند.
امروز و آینده دوستداران فارسی زبان و ایرانی رشته های منطق و فلسفه و دین و عرفان و علم می توانند با خیال راحت و اطمینان خاطر در کنار کاتِگوری ها یا مقولات پنجگانه افلاطون ؛ مقولات دهگانه ارسطو ؛ مقولات دهگانه پلوتین مشتمل بر پنج مقوله مادی و پنج مقوله روی ؛ مقولات چندگانه توماس فون ( آل یا اهل ) آکوین؛ مقولات دوازده گانه کانت و مقولات چندگانه هگل و مقولات اندیشمندان بعد از هگل تا به امروز، از کاتگوری های حقیقی و واقعی و شهودی ( و نه مقوله ای یا مفهومی ) استفاده کنند و از طریق آنها دنیا یا جهان را توضیح دهند. آن گاتِ گوری ها که در خاک هستی یا وجود تک تک افراد انسانی دفن گردیده و تاکنون کشف نشده باقی مانده اند به اختصار به شرح زیر می باشند :
الف - چهار پنجم ( 4/5 ) از تمایلات و سرنوشت های جنسی پنجگانه افراد انسانی .
ب - نُه دهم ( 9/10 ) از من ها یا خود ها یا نفوس دهگانه افراد انسانی.
از زمان افلاطون و ارسطو به بعد تا عصر کانت، اندیشمندان فلسفی و دینی غرب، بهترین سعی و کوشش خود را نموده اند که دنیا را در روند هستی یا وجود شناسی ( ontologie : اُنتولوژی ) از طریق مقوله ها یا مفاهیم بنیادی شرح و توضیح دهند . تا اینکه افکار کانت باعث چرخش یا گردش کُپرنیکی گردید. کانت بر این باور است که مفاهیم و مقولات فقط در قوای ادراکی فهم و عقل انسان موجود اند و نه در اشیاء و امورات و رویداد ها و پدیده های بیرون از فهم و عقل انسان و بجای هستی شناسی از طریق مقولات و مفاهیم بنیادی بهتر است که در قدم اول ببینیم که خود شناخت چگونه ایجاد می شود. در پایان امیدوارم که سر خوانندگان گرامی را بدرد نیاورده باشم.