هویگنس کریستیان

دانشنامه آزاد فارسی

هویْگِنْس، کریستیان (۱۶۲۹ـ۱۶۹۵)(Huygens, Christiaan)
هویْگِنْس، کریستیان
ریاضی فیزیک دان و اخترشناس هلندی. نظریۀ موجی نوررا بنیان گذاشت، در ۱۶۵۷، ساعت آونگی را ساخت، قطبش را کشف کرد، و حلقه های زحل را شناسایی و رصد کرد. پیشرفت های مهمی در ریاضیات محض، ریاضیات کاربردی، و مکانیک، که عملاً بنیانگذار آن به حساب می آید، پدید آورد. تحقیقاتش در زمینۀ نجوم، دفاع مؤثری از دیدگاه کُپرنیکی منظومۀ خورشیدیبود. نخستین مطالعات هویگنس در ریاضیات کاربردی دربارۀ مکانیک بود؛ مکانیک شاخه ای از فیزیک است که به بررسی حرکت و نیرو می پردازد. هویگنس در زمینۀ برخوردتحقیق کرد و با استفاده از مفهوم چارچوب های مرجع نسبی، حرکت هر جسم را نسبت به جسم دیگر بررسی کرد. وی با اظهار این که مرکز گرانی در مجموعه ای از اجسام در حال برخورد ثابت می ماند، قانون پایستگی تکانه را پیش بینی کرد. در ۱۶۵۶ نشان داد که کمیت۱/۲mv۲ در هر برخورد کشسان پایسته می ماند. هویگنس نیروی گریز از مرکزرا هم بررسی کرد و در ۱۶۵۹، شباهت آن را با نیروی گرانشی نشان داد. با این حال، اطلاعی از مفهوم نیوتونی شتاب نداشت. گرانی و حرکت پرتابه ها را نیز بررسی کرد و با روابط ریاضی به نظرات اولیۀ گالیلهدست یافت. با انجام آزمایشی دقیق، فاصله ای را که جسم در حال سقوط در هر یک ثانیه می پیماید به دست آورد. در ۱۶۵۷، هویگنس ساعتی ساخت که با آونگ تنظیم می شد. او این ساعت را براساس ایده ای ساخت که خود آن را منتشر کرده و به ثبت رسانده بود. وی دربارۀ نظریۀ آونگ ساده و سامانه های نوسان کنندۀ هماهنگ به تحقیق پرداخت، و رابطۀ بین دورۀ تناوب آونگ ساده و طول آن را به دست آورد. در ۱۶۹۰، نظریۀ موجی مشهور هویگنس دربارۀ نور در اثری با عنوان رساله در اصول نوربه چاپ رسید. دو سال پیش از آن، هویگنس با استفاده از اصل جبهۀ موج ثانویه اش توانسته بود بازتاب و شکست نوررا توضیح دهد و نشان داد که شکست براثر اختلاف سرعت نور در دو محیط پدید می آید. بنابر نظریۀ هویگنس، انتشار نور براثر تشکیل قطاری از ارتعاشات و جابه جایی های متوالی به صورت تپ در حال حرکت در محیطی اثیری صورت می گیرد. این نظریه تاحدی در مخالفت با نظریۀ ذره ای نیوتون دربارۀ نور بود. تحلیل هویگنس از لحاظ تمامیت و دقت بسیار چشمگیر بود، ولی با وجود این در بهره گیری از این مفاهیم برای توضیح پدیدۀ قطبش ناکام ماند. مطالعات جامع هویگنس در زمینۀ نورشناسی هندسی او را به اختراع چشمی تلسکوپی رهنمون شد که ابیراهی رنگیکاهش یافته ای داشت. این چشمی، به جای یک عدسی کلفت، از دو عدسی نازک تخت و کوژ تشکیل می شد. هویگنس در ۱۶۵۵، با استفاده از تلسکوپی دست ساز، تیتان را که یکی از قمرهای زحل است، کشف کرد. وی در همان سال، دورۀ گردش تیتان را در حدود ۱۶ روز به دست آورد و متوجه شد که صفحۀ گردش آن همان صفحۀ موسوم به «بازوها»ی زحل است. در حالی که پدیدۀ «بازوها»ی زحل برای بسیاری از منجمان ابهامات زیادی داشت، هویگنس با تلسکوپ ۷متری اش به این نتیجه رسید که «زحل را حلقۀ تخت و نازکی فراگرفته است که در هیچ جایی در تماس با دایرةالبروج یا متمایل به آن نیست». هویگنس در لاههزاده شد و در لیدنو بردادرس خواند. استعداد خارق العاده اش در ریاضیات به سرعت ظاهر شد و دکارتآیندۀ درخشانی برایش پیش بینی کرد. او در دانمارک، هلند، فرانسه، و انگلیس زندگی کرد (۱۶۴۹ـ۱۶۵۵).

پیشنهاد کاربران

بپرس