هنر و صنعت در ایران باستان به شناخت پدیدارهای مادی فرهنگی و شیوهٔ معماری و هنری ایرانیان و انواع دست بافت ها و دست ساخت های ایران و تحولات آن در ایران باستان اختصاص داده شده است.
شواهد و مدارک باستان شناسی این نکته را تأیید می کند که شمال و مرکز ایران جزو قدیمی ترین مراکز صنایع فلزکاری جهان بوده است. مشخص است که بشر تنها در سرزمینی می توانست به سودمندی فلز پی ببرد که در آن فلزات و کانی های آن ها وجود داشته باشد. ایران از لحاظ طبیعی دارای ذخایر بزرگی از کانی هاست. رشته کوه هایی که از توروس در ترکیه تا کرانه های جنوبی دریای مازندران کشیده می شد سرشار از انواع کانی ها و سوخت بود و دانش فلزکاری از آنجا به مراکز دیگر در آسیا، آفریقا و اروپا گسترش یافت.
... [مشاهده متن کامل]
در اوایل هزارهٔ چهارم پیش از مسیح، مس مصرف عمومی یافت و برای ساختن پیکان، درفش، سنجاق جامه و جواهرات آن را چکش کاری می کردند ولی در نیمهٔ دوم هزارهٔ مزبور تغییر قابل ملاحظه ای در تکنولوژی فلزات پدید آمد. در این دوره مس را با گداختن آن از کانی جدا کرده و به اشکال مختلف می ریختند. اسناد آشوری دلالت دارد به اینکه ایرانیان سنگ مس گوگردی خود را در کوره هایی به ارتفاع ۲ متر تشویه می کردند در صورتی که احیای آن در کوره های هوایی کوچک که قطر دهنهٔ آن در حدود ۲۲ و ارتفاع آن ۴۵ سانتیمتر بوده، انجام می شد. در نزدیکی انارک چند کورهٔ گداز مس ماقبل تاریخ درحالی که در داخل بعضی از این کوره ها هنوز بقایای مس و سرباره باقی مانده بود، کشف شده است
از گورستان شوش، تپهٔ گیان و تپه گئوی ابزار مفرغی ( برنز ) و زینت آلات مفرغی و نقره ای بسیاری به دست می آید. ابزار مسی یافت شده از هزارهٔ چهارم پیش از مسیح دارای مقادیر مختلف طلا، نقره، ارسنیک، آنتیموان، آهن، نیکل و قلع هستند. اما نمونه های پیدا شده، متعلق به ۲۵۰۰ سال پیش از مسیح به بعد نشان می دهد که مقدار قلع در مفرغ ۵ درصد است و این مقدار در مدت ۱۰۰۰ سال به ۱۰ درصد می رسد. می توان حدس زد که فلزکاران در آن موقع از گداختن سنگ های مس و قلع با هم دست کشیده و هر کدام از آن ها را جداگانه ذوب می کردند بدین ترتیب آلیاژ دقیقی به دست می آوردند و جز به این طریق نمی توان علت وجود مقدار یکسان قلع را در آنها، توجیه کرد. گذار از عصر سنگ به عصر مس بسیار تدریجی بود ولی در ایران عصر مفرغ در ۲۰۰۰ سال پیش از مسیح به خوبی پیشرفت کرده بود. چنین به نظر می رسد که بسیاری از اشیای مفرغی آن دوره، در قالب هایی از سنگ های نرم ریخته می شد بدین ترتیب که نیمی از آن شیئی در یک سنگ و نیم دیگرش در سنگ دیگر، کنده کاری شده بود. این قالب ها دارای مجرای فرار هوا و لولهٔ تغذیه بودند.
شواهد و مدارک باستان شناسی این نکته را تأیید می کند که شمال و مرکز ایران جزو قدیمی ترین مراکز صنایع فلزکاری جهان بوده است. مشخص است که بشر تنها در سرزمینی می توانست به سودمندی فلز پی ببرد که در آن فلزات و کانی های آن ها وجود داشته باشد. ایران از لحاظ طبیعی دارای ذخایر بزرگی از کانی هاست. رشته کوه هایی که از توروس در ترکیه تا کرانه های جنوبی دریای مازندران کشیده می شد سرشار از انواع کانی ها و سوخت بود و دانش فلزکاری از آنجا به مراکز دیگر در آسیا، آفریقا و اروپا گسترش یافت.
... [مشاهده متن کامل]
در اوایل هزارهٔ چهارم پیش از مسیح، مس مصرف عمومی یافت و برای ساختن پیکان، درفش، سنجاق جامه و جواهرات آن را چکش کاری می کردند ولی در نیمهٔ دوم هزارهٔ مزبور تغییر قابل ملاحظه ای در تکنولوژی فلزات پدید آمد. در این دوره مس را با گداختن آن از کانی جدا کرده و به اشکال مختلف می ریختند. اسناد آشوری دلالت دارد به اینکه ایرانیان سنگ مس گوگردی خود را در کوره هایی به ارتفاع ۲ متر تشویه می کردند در صورتی که احیای آن در کوره های هوایی کوچک که قطر دهنهٔ آن در حدود ۲۲ و ارتفاع آن ۴۵ سانتیمتر بوده، انجام می شد. در نزدیکی انارک چند کورهٔ گداز مس ماقبل تاریخ درحالی که در داخل بعضی از این کوره ها هنوز بقایای مس و سرباره باقی مانده بود، کشف شده است
از گورستان شوش، تپهٔ گیان و تپه گئوی ابزار مفرغی ( برنز ) و زینت آلات مفرغی و نقره ای بسیاری به دست می آید. ابزار مسی یافت شده از هزارهٔ چهارم پیش از مسیح دارای مقادیر مختلف طلا، نقره، ارسنیک، آنتیموان، آهن، نیکل و قلع هستند. اما نمونه های پیدا شده، متعلق به ۲۵۰۰ سال پیش از مسیح به بعد نشان می دهد که مقدار قلع در مفرغ ۵ درصد است و این مقدار در مدت ۱۰۰۰ سال به ۱۰ درصد می رسد. می توان حدس زد که فلزکاران در آن موقع از گداختن سنگ های مس و قلع با هم دست کشیده و هر کدام از آن ها را جداگانه ذوب می کردند بدین ترتیب آلیاژ دقیقی به دست می آوردند و جز به این طریق نمی توان علت وجود مقدار یکسان قلع را در آنها، توجیه کرد. گذار از عصر سنگ به عصر مس بسیار تدریجی بود ولی در ایران عصر مفرغ در ۲۰۰۰ سال پیش از مسیح به خوبی پیشرفت کرده بود. چنین به نظر می رسد که بسیاری از اشیای مفرغی آن دوره، در قالب هایی از سنگ های نرم ریخته می شد بدین ترتیب که نیمی از آن شیئی در یک سنگ و نیم دیگرش در سنگ دیگر، کنده کاری شده بود. این قالب ها دارای مجرای فرار هوا و لولهٔ تغذیه بودند.
