هنر در افغانستان

افغانستان به دلیل قرارگرفتن در مسیر جاده ابریشم محل پیوندگاه تمدن های بزرگ جهان بوده و یکی از مهم ترین مراکز بازرگانی عصر باستان به شمار می رفته است. این موقعیت مهم و حساس ژئواستراتژیکی و ژئوپولیتیکی افغانستان در شکل دادن موزائیکی غنی از فرهنگ ها و تمدن های بزرگ همچون ایرانی، آسیای مرکزی، خاورمیانه و آسیای جنوبی در این کشور نقش مهمی داشته است. از عصر پارینه سنگی و طی دوره های تاریخی، مردم افغانستان، یا همان ایرانیان شرقی باستان، جایگاه عمده ای در معرفی و گسترش ادیان جهانی و نقش مهمی در بازرگانی و دادوستد داشته و گهکاه کانون مسلط سیاسی و فرهنگی در آسیا بوده اند. [ ۱]
علایق و روابط کلتوری افغانستان و هند از سال های ماپیش میلاد بوده است. ولایات قندهار کابل جلال آباد محل تلاقی کلتور و ترافیک خشکه بین افغانستان، هند با سایر کشورها بود. شاهراه ابریشم و راه هند در بلخ که برای قرون متمادی مرکز تجارتی و ثقافتی ممالک شرقی شده بود. تماس بین افغانستان و هند قدیمتر از آنست که در کتاب ریگویدا به آن اشاره شده است. حفریات ساحه مندیگک، ده موراسی فلول تپه سردار غزنی سمچ های بودا در سمنگان هده مس عینک قندهار؛ نوبهاربلخ فندقستان سرخ کوتل بامیان و غیره نشان می دهد که هنر حکاکی سنگ تراشی و تندیس گری بودا و سایر رب النوع الی حملات اعراب در افغانستان خیلی پیشرفته بوده است. اشوکا امپراتور سوم خاندان موری به افغانستان آئین بودائی را مروج ساخت. آشوکا در سال۲۳۰ پیش از میلاد در هند بیشتر از ۱۲ تعمیر حیرت آور را از سنگ خشت سمنت حک بنا نمود که تا اکنون سالم باقی مانده است؛ که این هنر به افغانستان نیز انتقال نموده است. پس از ورود یونانیان افغانستان و هند محل تقاطع دو تمدن یعنی اروپائی و هند گردید. بخصوص میناندر یونانی باختر و کنشکا در توسعه صنعت تندیس سازی و مجسمه سازی حکاکی بودا توجه زیاد نمودند. این دو به آئین بودائی اعتقاد داشتند. مکتب گریکو بودیک برای نخستین بار مجسمه بودا را طور مکمل تراشید.
تندیس های بامیان با پوشش طلا و جواهرات و تصاویر رنگه اتاق های آن یکی از شاهکاری کوشانیان می باشد که توسط اعراب و یعقوب لیث تاراج گردید.
مشخصات تماس های افغانستان را با نیم قاره هند؛ در صنایع تیکری ساحه باستانی ( هرپه ) مشاهده می کنیم. موتیف سه برگ درخت انجیر که از یک شاخه مستقل برآمده است در هرپه و کالی بنگان پیدا شد و این در ساحه مندیگک به حیث یک تزئین صنعت تیکرسازی به طور عام مورد استعمال قرار می گرفت. این شکل تیکر در دیمراسی نیز ساخته می شد. ( سیلوکوس ) حکومت مقتدر باختری را در شمال افغانستان بر قرار ساخت که مرکز حکمروایی وی بود. موصوف سلطه خویش را به سمت دریای اندس توسعه بخشید و سرزمین هند را اشغال نمود و تحت اداره خود درآورد پادشاهان هندی مثل چندراگوپتاموریا و دیگران تصاویر خدایان یونانی: زیوس، هرکلیس و آرتمیس را در سکه های شان به ضرب می رساندند دلایل آن این بود که شاهان یونانی باختری افغانستان تمام قلمرو مفتوحه اسکندر مقدونی را در شرق ( هند ) اداره می نمودند. سکه های که در اثر حفاری های از آی – خانم بدست آمده است دارای اشکال خدایان هندی: واسودیوا، کرشنا و غیره می باشد که همه در خود هند به ضرب رسیده است.