هندی کرناتکی محمد عبدالحسین

[ویکی نور] محمد عبدالحسین کربلایی کرناتکی هندی، مشهور به رئیس الامراء، از خاندان نوّاب آرکات هند بوده و خود را نواده محمدعلی والاجاه شناسانده و در یک مورد به صراحت از جدّ خود و نردبانی که برای داخل بیت اللّه الحرام ساخته بوده یاد کرده است. وی که همراه مادرش به زیارت داخل خانه کعبه رفته است، می نویسد: «نردبان که جدّم نواب والاجاه مرحوم مغفور از نقره ساخته، فرستاده بودند، حالا هم همان نردبان است، لیکن همه نقره را مردم کنده، بردند، فقط چوب باقی است و بر بالای آن همچنین نوشته است: خادم بیت اللّه، محمد والاجاه، سنه 1201 هجری مقدسه».
خاندان مؤلف، از جمله خاندان های امیر الامرایی یا در اصطلاح، نوّاب هاست که در منطقه ای در جنوب هند با نام کرناتک با مرکزیت شهر آرکات حکومت می کرد. خاندان نواب های کرناتک میان سال های 1690 تا 1855م (1102-1272ق) حکومت کردند و طبعا زمانی با دولت مغولی هند و سپس با آصف جاهیان که در حیدرآباد دکن حکمرانی داشتند، در ارتباط بودند.
سلسله جدید آنان، با نوّاب انور الدین آغاز شد و محمدعلی والاجاه یکی از برجسته ترین آنها بود که چهل سال حکومت کرد. در این دوره انگلیسی ها در این منطقه به شدّت فعال بوده و با این سلسله، ارتباط مثبت داشتند و به عبارتی همه کاره آن دیار به حساب می آمدند.
آقابزرگ که کتابی از او را در عراق دیده، نام وی را ضمن معرفی کتاب او چنین می نگارد: «للمولوی الحافظ محمد عبدالحسین بن محمدعلی الهادی الجعفری الطیاری الهندی الکربلائی»؛ بنابراین، وی خود را از سادات جعفری می دانسته است، اما وی در سفرنامه خویش، به این نسب خود اشاره ای ندارد.
این خاندان، شیعه امامی بوده و مهم ترین شاهد آن کتاب «تذکرة الطریق فی مصائب حجاج بیت الله العتیق» است که سراسر آن، نشان از باور شیعی او در حدی عمیق و فراگیر دارد. مجتبایی در مدخل «آرکات» در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی می نویسد: «نواب سعادت اللّه خان و جانشینانش که از شیعیان هند بودند و به قوم «نوائط» که گویند از عراق به هند مهاجرت کرده بودند، تعلق داشتند، همگی، از علاقه مندان فرهنگ اسلامی و از مشوّقان شعر و ادب فارسی به شمار می رفتند. در دوران حکومت این خاندان با وجود حمله های جنگجویان مراتهی و درگیری های داخلی، آرکات از مراکز مهم علمی و ادبی اسلامی هند شد و مسلمانان از نواحی دیگر به آنجا روی آوردند و گروهی از شاعران و دانشمندان از نقاط شمالی هند به آرکات آمدند. نوّاب غلام علی خان، برادر سعادت اللّه خان و پسر او نوّاب باقرعلی خان هر دو، به فارسی شعر می گفتند و دیوان اشعارشان موجود است».
متأسفانه در باره خود مؤلف، چیز زیادی نمی دانیم، جز اینکه از خاندان مذکور و مورد احترام فراوان بوده و به عنوان یک شاهزاده هندی با او برخورد می شده است. خودش می گوید که روز دهم جمادی الاولی، روز تولد وی است، اما سال آن را مشخص نمی کند. در باره مادرش هم اشاره مختصری به اسم و نسبش دارد و جد اعلای مادر را سید علی خان مدنی شیرازی (م 1120) صاحب شرح کامله صحیفه سجادیه می داند. از برخی از آثار دیگر چنین به دست می آید که وی قطعا تا سال 1242 زنده بوده و به احتمال بسیار زیاد در کاظمین یا کربلا می زیسته است.