هِندی، معماری (Indian architecture)
معبد ویشنو در دگار
معبد ویشنو در دگار
معبد ویشنو در دگار
معماری شبه قارۀ هند. معماری هندی اساساً به چهار دوره یا سبک تقسیم می شود: بودایی، هندو، اسلامی، و غربی. معماری هندی از لحاظ کارکرد، طراحی، و تزیین، قرن ها ماهیّت دینی داشت. سبک معبدسازی بودایی در قرن ۴پ م پدید آمد، و معماری کلاسیکهند را شکل داد. سبک های هندو تا حدود قرن ۶م هنوز به کمال نرسیده بود و سبک های اسلامی پس از هجوم تیموریانو حدود ۱۰۰۰م پدیدار شد (ازجمله تاج محل). سرانجام، در دورۀ استعمار انگلستان، سبک های غربی در معماری هند پدیدار شد.معماری بودایی. معماری کلاسیک هند در دوران سلطنت پادشاهان بودایی پدید آمد، که از قرن ۴پ م آغاز شد. غارمعبدها در قرن ۳پ م، به تقلید از سازه و تزیینات معماری چوبی آن دوره (که اکنون اثری از آن برجا نیست) ساخته شدند. این معابد، از حرم ها و ضریح های کوچک و محقرِ حفرشده در سنگ، تکامل یافتند و به معابد و صومعه های پیچیده تبدیل شدند. دیوارهای این معابد از تزییناتی همچون نقش برجسته، مجسمه، یا نقاشی سرشار بود؛ ازجمله مهم ترینِ آن ها، معبدی در کارلی(قرن ۱م)، و غارهای آجانتادرخور ذکرند. استوپاهای اولیۀ باقی مانده ـ تل هایی از اشیای متبرک ـ به قرن ۲پ م تعلق دارند. استوپاها نیز وسیع تر و پیچیده تر شدند، و با ساخت یادمان هایی همچون استوپای بزرگ سانچی(قرن ۳پ م ـ قرن ۱م) به اوج شکوفایی رسیدند؛ این استوپا گنبدی عظیم و احاطه شده با جان پناه است، و دروازه هایی با کنده کاری های پرتفصیل دارد. کاخ امپراتور آشوکا(۲۷۳-۲۳۲پ م) در پاتنااز بناهای غیردینی دورۀ بودایی است که به تقلید از کاخ تخت جمشید (پرسپولیس) در ایران ساخته شده است.
معماری هندو .بعضی از نمونه های معماری هندو را می توان به قرون آخر پیش از میلاد نسبت داد، اما در قرن ۶م، با روی کار آمدن پادشاهان هندو، سبک ویژه ای شکوفا شد. معابد هندو نخست به سبک معابد بودایی ساخته می شدند، اما پلان آن ها بر طرح کلی مَندَلا(خلقت کائنات) مبتنی بود. معبد ویشنودر دگار(قرن ۶م) نخستین معبد سنگی موجود است. تاریخ ساخت غارمعابد اِلِفانتا، که سرشار از تزیینات حکاکی شده است، به قرون ۸ـ۹م بازمی گردد. بسیاری از معابد هندو از سنگ تراشیده شده اند (برخلاف غارمعبدها که در داخل سنگ حفر می شدند،) معبد کایلاسادر اِلورا(قرن ۸م) از آن جمله است؛ این معبد بزرگ ترین معبد تک سنگیجهان به شمار می رود. معابد هندو، خواه در داخل سنگ حفر، و خواه با سنگ بنا شده باشند، بسیار پرآذین اند، و برج مرتفعی که عبادتگاه اصلی را می پوشانَد از مشخصات آن هاست؛ ازجمله معبد ویسواناتا، در خواجوراهو. در شمال، درپی هجوم تیموریان، که در ۱۰۰۰ م آغاز شد، معماری هندو سیر نزولی پیمود. در جنوب، که سیر تکاملی این معماری ادامه یافت، در اطراف معابد، مجتمع های مسکونی بزرگ پدید آمد و دروازه های دیوارهای پیرامون معابد وسعت یافت و به هرم های کنده کاری شده بدل شد.
معماری اسلامی. در اوایل دوران پاگیری معماری اسلامی، سبک ایرانی مستقیماً وارد شد؛ مسجد جامعدر دهلیاز آن جمله است. در طی دورۀ دوم، که از ۱۵۲۶ با تأسیس سلسلۀ تیموریان آغاز شد، سیر تکامل معماری هندی تحت تأثیر معماران و صنعتگران محلی قرار گرفت. مقبرۀ همایون، دهلی (۱۵۶۹)، شهر متروک فاتح پور ـ سیکری( ۱۵۶۸-۱۵۷۵) و تاج محل در آگرا (۱۶۳۲-۱۶۴۹) از آشناترین جلوه های معماری هندند.
معماری غربی .معماری دورۀ استعمار و استقلال هند در گسترۀ متنوعی، از نقشۀ سِر ادوین لاچنز و سِر هربرت بیکر برای دهلی نو، تا نقشه و بناهای لوکوربوزیه برای چندیگره(۱۹۵۰-۱۹۵۶) تداوم یافته است.
معبد ویشنو در دگار
معبد ویشنو در دگار
معبد ویشنو در دگار
معماری شبه قارۀ هند. معماری هندی اساساً به چهار دوره یا سبک تقسیم می شود: بودایی، هندو، اسلامی، و غربی. معماری هندی از لحاظ کارکرد، طراحی، و تزیین، قرن ها ماهیّت دینی داشت. سبک معبدسازی بودایی در قرن ۴پ م پدید آمد، و معماری کلاسیکهند را شکل داد. سبک های هندو تا حدود قرن ۶م هنوز به کمال نرسیده بود و سبک های اسلامی پس از هجوم تیموریانو حدود ۱۰۰۰م پدیدار شد (ازجمله تاج محل). سرانجام، در دورۀ استعمار انگلستان، سبک های غربی در معماری هند پدیدار شد.معماری بودایی. معماری کلاسیک هند در دوران سلطنت پادشاهان بودایی پدید آمد، که از قرن ۴پ م آغاز شد. غارمعبدها در قرن ۳پ م، به تقلید از سازه و تزیینات معماری چوبی آن دوره (که اکنون اثری از آن برجا نیست) ساخته شدند. این معابد، از حرم ها و ضریح های کوچک و محقرِ حفرشده در سنگ، تکامل یافتند و به معابد و صومعه های پیچیده تبدیل شدند. دیوارهای این معابد از تزییناتی همچون نقش برجسته، مجسمه، یا نقاشی سرشار بود؛ ازجمله مهم ترینِ آن ها، معبدی در کارلی(قرن ۱م)، و غارهای آجانتادرخور ذکرند. استوپاهای اولیۀ باقی مانده ـ تل هایی از اشیای متبرک ـ به قرن ۲پ م تعلق دارند. استوپاها نیز وسیع تر و پیچیده تر شدند، و با ساخت یادمان هایی همچون استوپای بزرگ سانچی(قرن ۳پ م ـ قرن ۱م) به اوج شکوفایی رسیدند؛ این استوپا گنبدی عظیم و احاطه شده با جان پناه است، و دروازه هایی با کنده کاری های پرتفصیل دارد. کاخ امپراتور آشوکا(۲۷۳-۲۳۲پ م) در پاتنااز بناهای غیردینی دورۀ بودایی است که به تقلید از کاخ تخت جمشید (پرسپولیس) در ایران ساخته شده است.
معماری هندو .بعضی از نمونه های معماری هندو را می توان به قرون آخر پیش از میلاد نسبت داد، اما در قرن ۶م، با روی کار آمدن پادشاهان هندو، سبک ویژه ای شکوفا شد. معابد هندو نخست به سبک معابد بودایی ساخته می شدند، اما پلان آن ها بر طرح کلی مَندَلا(خلقت کائنات) مبتنی بود. معبد ویشنودر دگار(قرن ۶م) نخستین معبد سنگی موجود است. تاریخ ساخت غارمعابد اِلِفانتا، که سرشار از تزیینات حکاکی شده است، به قرون ۸ـ۹م بازمی گردد. بسیاری از معابد هندو از سنگ تراشیده شده اند (برخلاف غارمعبدها که در داخل سنگ حفر می شدند،) معبد کایلاسادر اِلورا(قرن ۸م) از آن جمله است؛ این معبد بزرگ ترین معبد تک سنگیجهان به شمار می رود. معابد هندو، خواه در داخل سنگ حفر، و خواه با سنگ بنا شده باشند، بسیار پرآذین اند، و برج مرتفعی که عبادتگاه اصلی را می پوشانَد از مشخصات آن هاست؛ ازجمله معبد ویسواناتا، در خواجوراهو. در شمال، درپی هجوم تیموریان، که در ۱۰۰۰ م آغاز شد، معماری هندو سیر نزولی پیمود. در جنوب، که سیر تکاملی این معماری ادامه یافت، در اطراف معابد، مجتمع های مسکونی بزرگ پدید آمد و دروازه های دیوارهای پیرامون معابد وسعت یافت و به هرم های کنده کاری شده بدل شد.
معماری اسلامی. در اوایل دوران پاگیری معماری اسلامی، سبک ایرانی مستقیماً وارد شد؛ مسجد جامعدر دهلیاز آن جمله است. در طی دورۀ دوم، که از ۱۵۲۶ با تأسیس سلسلۀ تیموریان آغاز شد، سیر تکامل معماری هندی تحت تأثیر معماران و صنعتگران محلی قرار گرفت. مقبرۀ همایون، دهلی (۱۵۶۹)، شهر متروک فاتح پور ـ سیکری( ۱۵۶۸-۱۵۷۵) و تاج محل در آگرا (۱۶۳۲-۱۶۴۹) از آشناترین جلوه های معماری هندند.
معماری غربی .معماری دورۀ استعمار و استقلال هند در گسترۀ متنوعی، از نقشۀ سِر ادوین لاچنز و سِر هربرت بیکر برای دهلی نو، تا نقشه و بناهای لوکوربوزیه برای چندیگره(۱۹۵۰-۱۹۵۶) تداوم یافته است.
wikijoo: هندی،_معماری