هندسه علوم حدیثی

[ویکی فقه] این مقاله، نوشتاری است درباه علوم حدیثی که در آن به اجمال دانش های حدیثی (علم رجال، فقه الحدیث، مصطلحات الحدیث، تاریخ حدیث و منبع شناسی) معرفی می شود و پس از معرفی آن ها و بیان زیر شاخه های این علوم، به بیان مهم ترین مسایل مطرح شده در هر کدام یک از آن ها پرداخته می شود.
احادیث از دیرباز به عنوان یکی از منابع فهم دین، مورد توجّه مسلمانان قرار گرفته است و درباره آن، علومی قدم به میان گذاشتند تا بتوانند از این منابع، بهترین و کامل ترین بهره ها را به دست آورند.این دسته از دانش ها را از آن روی، علوم حدیثی نامیده اند که عالم به این علم را در پذیرفتن سخنی به عنوان حدیث در مرحله اوّل و در مرحله بعد، در فهم مقصود یاری می رساند و هدف از آموختن آن جز این نیست.لازم است قبل از شروع بحث، درباره حدیث سخنی به میان آورده شود و به اختلافاتی که در این میان برای تعریف این واژه شده، اشاره کرده و در ادامه به شرح هندسه علوم حدیثی پرداخته شود.
تعریف حدیث
«حدیث» در لغت به چیزی گفته می شود که قبلاً ناپیدا بوده و سپس پیدا شده است.
ابن فارس، احمد بن فارس بن زکریّا، معجم مقاییس اللغه، ج۲، ص۳۶، قم، نشر اعلام اسلامی، ۱۳۶۲.
احادیث اهل بیت (علیهم السلام) یکی از مهمترین منابع فهم دین در کنار قرآن قرار گرفته است که بیشترین حجم گزاره های دین را به خود اختصاص داده است.این منبع فهم دین، در صورت اطمینان به صادرشدن، از معصومین (علیهم السلام) در کنار قرآن، فراهم کننده سعادت و رسیدن انسان به کمال است.معارف اسلامی در سایه سار تعلیم قرآن و حدیث رشد کرده و بارور گردیده است؛ بنابراین، می توان آموختن و یادگیری حدیث را از بدیهیات معرفتی دانست.انسان برای رسیدن به سعادت و کسب علوم دیگر، نیاز به قرآن و احادیث اهل بیت (علیهم السلام) دارد. امام صادق (علیهم السلام) فرمود: «ما مِنْ شَیءٍ اِلّا وَ فیهِ کِتابٌ اَوْ سُنَّه؛
کلینی، محمّد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۵۹، ح۴، سیّد جواد مصطفوی، تهران، وفاء، ۱۳۸۲.
...