[ویکی فقه] بنت الخُسّ (عنوان ساده تر هندِ بنت الخُسّ)، نام زنی از دوره جاهلیت که زبان آوری، حضور ذهن و زیرکی وی شهرتی افسانه ای یافته است.
طبق نظر شبلی، واژه « خُسّ » به پسر یک مرد و یک جنّیّه اطلاق می شود (در برابر « عَملوق » به معنای فرزند یک جن و یک زن )؛ بدین طریق، منشأ افسانه ای را درمی یابیم که احتمالاً از این باور برخاسته است که جن ها در پیدایش انسانهایی با استعدادهای درخشان مداخله دارند. با وجود تصریح متونی نظیر لسان العرب ، درباره الخُسّ (عضو معروف قبیلة اِیاد)، در وجود تاریخی این مرد و دخترش کاملاً تردید هست. با این حال، این نکته اهمیت دارد که برخی از نویسندگان این دختر را هند بنت الخسّبن حابِس بن قُرَیْط الایادی (الایادیه)، و زن دیگری را، که خواهر او خوانده شده است، جُمَعه بنت حابس بن مُلَیْل نامیده اند.
تشابه اسمی
گذشته از این، نویسندگان لقب زرقاء را نیز برای او ذکر کرده اند و این امکان هست که در اسطوره های گردآوری شده در سده های نخست اسلام، این هند کمابیش با زرقاءالیمامه اشتباه شده باشد. از همین روست که مثلاً کَرَم بُستانی در چاپ دیوان نابغة ذُبیانی، «زرقاءالیمامه بنت الخُس» را کسی معرفی می کند که معمای یکی از اشعار دیوان نابغه را، که جواب آن عدد ۶۶ بوده، حل کرده است. در اینجا شارحان دو دسته می شوند: دسته ای حل مسئله را به خود زرقاءالیمامه نسبت می دهند و دیگران به بنت الخُس. سرانجام، جاحظ و پس از او دیگران تردید ابن اعرابی (الخُسّ، الخُصّ، الخُسف) و نظر یونس بن حبیب (الاَخَسّ) را یاد می کنند. به نظر می رسد که تنها جاحظ در وجود این زن، که درباره او می گویند به عُکاظ می رفته و به عنوان داور درباره شتر، اسب، ازدواج ، مرد و زن با کلامی شیوا نظریاتی بسیار ساده بیان می کرده است، تردید کرده باشد. برخی از پاسخ های این زن، که به نثر آهنگین بوده، احتمالاً بعدها ضرب المثل شده، زیرا نخستین شواهد از نام او در شعری از فَرَزْدَق آمده که به نظر نمی رسد در دیوان چاپی منعکس شده باشد. «سخنان کوتاه» او را لغت شناسان جمع آوری و از آن ها به عنوان «شواهد» و نمونه هایی از عبارات بسیار بی پرده یاد کرده اند.
وضعیت تأهل
هر چند گفته می شود که او از ازدواج امتناع کرده، رفتاری پرهیزکارانه نیز نداشته، و ضرب المثل «قُرْب الوِساد و طولُالسِواد» (نزدیکی بالش (ها) و درازی رازگوییها (همراه اند) منسوب به اوست.
ضرب المثل ها
...
طبق نظر شبلی، واژه « خُسّ » به پسر یک مرد و یک جنّیّه اطلاق می شود (در برابر « عَملوق » به معنای فرزند یک جن و یک زن )؛ بدین طریق، منشأ افسانه ای را درمی یابیم که احتمالاً از این باور برخاسته است که جن ها در پیدایش انسانهایی با استعدادهای درخشان مداخله دارند. با وجود تصریح متونی نظیر لسان العرب ، درباره الخُسّ (عضو معروف قبیلة اِیاد)، در وجود تاریخی این مرد و دخترش کاملاً تردید هست. با این حال، این نکته اهمیت دارد که برخی از نویسندگان این دختر را هند بنت الخسّبن حابِس بن قُرَیْط الایادی (الایادیه)، و زن دیگری را، که خواهر او خوانده شده است، جُمَعه بنت حابس بن مُلَیْل نامیده اند.
تشابه اسمی
گذشته از این، نویسندگان لقب زرقاء را نیز برای او ذکر کرده اند و این امکان هست که در اسطوره های گردآوری شده در سده های نخست اسلام، این هند کمابیش با زرقاءالیمامه اشتباه شده باشد. از همین روست که مثلاً کَرَم بُستانی در چاپ دیوان نابغة ذُبیانی، «زرقاءالیمامه بنت الخُس» را کسی معرفی می کند که معمای یکی از اشعار دیوان نابغه را، که جواب آن عدد ۶۶ بوده، حل کرده است. در اینجا شارحان دو دسته می شوند: دسته ای حل مسئله را به خود زرقاءالیمامه نسبت می دهند و دیگران به بنت الخُس. سرانجام، جاحظ و پس از او دیگران تردید ابن اعرابی (الخُسّ، الخُصّ، الخُسف) و نظر یونس بن حبیب (الاَخَسّ) را یاد می کنند. به نظر می رسد که تنها جاحظ در وجود این زن، که درباره او می گویند به عُکاظ می رفته و به عنوان داور درباره شتر، اسب، ازدواج ، مرد و زن با کلامی شیوا نظریاتی بسیار ساده بیان می کرده است، تردید کرده باشد. برخی از پاسخ های این زن، که به نثر آهنگین بوده، احتمالاً بعدها ضرب المثل شده، زیرا نخستین شواهد از نام او در شعری از فَرَزْدَق آمده که به نظر نمی رسد در دیوان چاپی منعکس شده باشد. «سخنان کوتاه» او را لغت شناسان جمع آوری و از آن ها به عنوان «شواهد» و نمونه هایی از عبارات بسیار بی پرده یاد کرده اند.
وضعیت تأهل
هر چند گفته می شود که او از ازدواج امتناع کرده، رفتاری پرهیزکارانه نیز نداشته، و ضرب المثل «قُرْب الوِساد و طولُالسِواد» (نزدیکی بالش (ها) و درازی رازگوییها (همراه اند) منسوب به اوست.
ضرب المثل ها
...
wikifeqh: هند_بنت_الخس