همه خداپنداری (pantheism)
(یا: پانتئیسم) آموزه ای که همه جهان (به یونانی pan، به معنی همه) را با خدا (به یونانی theos به معنی خدا) هم ذات می داند و برای آن شأن الهی قائل است. به بیانی دیگر جهان چیزی جز جلوه و ظهور خداوند نیست. این تلقی را کم و بیش در ادیان مصر باستان و هند و نیز در مکاتب رواقی، نوافلاطونی و عرفان یهودی و مسیحی و برخی فیلسوفان اروپایی ازجمله جوردانو برونو، مایستر اکهارت، اسپینوزا، فیشته، شلینگ و هگل باز می بینیم. متفکر ممکن است مراحل تفکرش را از نوعی آگاهی به واقعیت الهیآغاز کند و سپس دربارۀ رابطۀ امور غیرالهی با امور الهی به تفکر پردازد؛ این طرز فکر معمولاً همه خداپنداری غیرجهانینامیده می شود. برعکس، متفکر ممکن است کارش را از شناخت واقعیتِ کاملِ هستی های متناهی و تغییرپذیر آغاز کند و نام خدا را به کلیت فراگیر همۀ آن ها بدهد؛ این موضع را همه خداپنداری جهانیمی نامند. بارزترین نحوه های معرفی آیین همه خداپنداری غیرجهانی از سنت هندو ناشی می شود که بزرگ ترین نمایندۀ فلسفی آن شانکارابود. دشواری های این نیست انگاری جهاندر نظام فکری او مشهود است: ازجمله گرایش به انکار واقعیت امور متناهیِ تغییرپذیر، گرایش به انکار شر، گرایش به انکار واقعیت آزادی و تصادف و گرایش به تلقی شخصیت فردی به منزلۀ امری اساساً غیرواقعی. در تفکر غربی، باروخ اسپینوزا، بزرگ ترین نمایندۀ موضعی است که تقریباً بدون چون و چرا مبتنی بر همه خداپنداری است. نگرش او نمایانگر نقدی مهم بر نگرش رایج، که براساس آن واقعیتِ خدا به نحوی خارج از واقعیت جهان به شمار می رود، است.
(یا: پانتئیسم) آموزه ای که همه جهان (به یونانی pan، به معنی همه) را با خدا (به یونانی theos به معنی خدا) هم ذات می داند و برای آن شأن الهی قائل است. به بیانی دیگر جهان چیزی جز جلوه و ظهور خداوند نیست. این تلقی را کم و بیش در ادیان مصر باستان و هند و نیز در مکاتب رواقی، نوافلاطونی و عرفان یهودی و مسیحی و برخی فیلسوفان اروپایی ازجمله جوردانو برونو، مایستر اکهارت، اسپینوزا، فیشته، شلینگ و هگل باز می بینیم. متفکر ممکن است مراحل تفکرش را از نوعی آگاهی به واقعیت الهیآغاز کند و سپس دربارۀ رابطۀ امور غیرالهی با امور الهی به تفکر پردازد؛ این طرز فکر معمولاً همه خداپنداری غیرجهانینامیده می شود. برعکس، متفکر ممکن است کارش را از شناخت واقعیتِ کاملِ هستی های متناهی و تغییرپذیر آغاز کند و نام خدا را به کلیت فراگیر همۀ آن ها بدهد؛ این موضع را همه خداپنداری جهانیمی نامند. بارزترین نحوه های معرفی آیین همه خداپنداری غیرجهانی از سنت هندو ناشی می شود که بزرگ ترین نمایندۀ فلسفی آن شانکارابود. دشواری های این نیست انگاری جهاندر نظام فکری او مشهود است: ازجمله گرایش به انکار واقعیت امور متناهیِ تغییرپذیر، گرایش به انکار شر، گرایش به انکار واقعیت آزادی و تصادف و گرایش به تلقی شخصیت فردی به منزلۀ امری اساساً غیرواقعی. در تفکر غربی، باروخ اسپینوزا، بزرگ ترین نمایندۀ موضعی است که تقریباً بدون چون و چرا مبتنی بر همه خداپنداری است. نگرش او نمایانگر نقدی مهم بر نگرش رایج، که براساس آن واقعیتِ خدا به نحوی خارج از واقعیت جهان به شمار می رود، است.
wikijoo: همه_خداپنداری