همزیست زایی

نظریه همزیست زایی یا سیمبیوژنز ( به انگلیسی: Symbiogenesis ) ، نظریه ای فرگشتی است که شکل گیری سلول های یوکاریوتی از پروکاریوتی را توضیح می دهد. این نظریه بیان می کند که بسیاری از اندامک های کلیدی یوکاریوتی از همزیستی میان ارگانیسم های تک سلولی شکل گرفته اند. بر اساس این نظریه، میتوکندری ها و پلاستها ( مانند کلروپلاست ) ، و احتمالاً دیگر اندامک ها، نمایانگر باکتری هایی هستند که پیش تر آزادزی بوده اند و حدود ۱٫۵ میلیارد سال پیش به درون سلول دیگری به عنوان همزیست آورده شده اند. شواهد مولکولی و نیز بیوشیمیایی ساختاری نشان می دهد که میتوکندری از یک پروتئوباکتری ها ( به طور مشخص، ریکتسیالس، کلاد SAR11 یا اقوام آن ها ) و کلروپلاست از سیانوباکتریها منشأ گرفته اند.
• در تقسیم سلولی یاخته های یوکاریوت، میتوکندری ها و پلاست ها از شیوهٔ تقسیم دودویی یا مضاعف که مختص باکتری ها است استفاده می کنند.
• اگر میتوکندری یا کلروپلاست یاخته ای برداشته شود، آنها روشی برای ساختن آنها از نو را ندارند. برای مثال، در برخی جلبکها پلاست ها می توانند توسط مواد شیمیایی ویژه ای از بین بروند، در این موارد، پلاست ها دوباره سازی نخواهند شد.
• پروتئین های انتقالی به نام پورین ها که در غشای میتوکندری ها و کلروپلاست ها یافت می شوند، در یاخته های باکتری نیز پیدا می شوند.
• یک لیپید کاردیولیپینی غشایی به طور ویژه در غشای درونی میتوکندری و غشای سلولی باکتری یافت می شود.
• هم میتوکندری ها و هم پلاست ها یک DNA حلقوی یگانه است که با DNA هسته متفاوت است و شباهت بیشتری به DNA باکتری دارد ( هم در اندازه و هم در ساختار )
• ژنوم میتوکندری و باکتری ریکتسیال نزدیکی دارد
• مقایسه ژنومی نشان می دهد که سیانوباکترها در خاستگاه ژنتیکی پلاست ها شرکت داشته اند.
• آنالیز توالی و تبارزایی DNA پیش بینی می کند که DNA هسته ای دارای ژن هایی است که خاستگاه آنها از پلاست ها است.
• این اندامک ها دارای ریبوزوم بدوی باکتریایی هستند.