همای نامه همان آفرینه ی شناخته شده ی [همای و همایون] سروده ی خواجوی کرمانی است.
این مثنوی عاشقانه ی پارسی در بحر متقارب در ۴, ۴۰۷ بند یا بیت است. این مثنوی که نخستین چکامه از پنجگانه ی خواجو است درباره ی داستان مهر همایون با همای دختر فغفور چین است.
... [مشاهده متن کامل]
خواجو آن را در سال ۷۳۲ق به پیروی از اسکندرنامه ی نظامی سروده و در آن ابوسعید بهادرخان و وزیر او غیاث الدین محمد رشیدی را ستوده است. همچنین تأثیر شاهنامه در آن هویداست. دانسته نیست که داستان این مثنوی ساخته ی سراینده است یا برگرفته از داستانی کهن.
همای و همایون در لاهور ( ۱۲۸۹ق ) و بمبئی ( ۱۳۲۰ق ) و به کوشش کمال عینی در تهران ( ۱۳۴۸ش ) به چاپ رسیده است.
فشرده ی داستان:
پهلوان داستان: همای پسر پادشاه یمن.
قهرمان زن: گل کامکار دختر پادشاه چین ( شادشام ) که باهوش، دلیر و در آغاز رویگردان از مردان است.
سفر و نبردها: همای از یمن رهسپار چین می شود تا با گل کامکار ازدواج کند. در این راه با چالشهای افسانه ای فراوانی روبه رو می شود:
نبرد با جانوران درنده مانند اژدها، شیر و پلنگ.
نبرد با جانداران اهریمنی مانند زن جادوگر و دیو.
نبرد با دشمنان انسانی مانند جهودگرد یا نابکاران دیگر.
نمودهای برجسته
چهره پردازی قوی زن: منش و سرشت گل کامکار بدرستی یکی از درخشان ترین سویه های این آفرینه است. او تنها یک دلبر کنشپذیر نیست، بلکه زنی کنشگر، خردمند، استوار و جنگجو است که سرنوشت خود را می سازد. این نگاه برای زمان سرایش آفرینه ( سده هشتم هجری ) بسیار درخور نگرش و پیشرو است.
پرمایگی زبانی: این آفرینه از نگاه کاربرد واژگان ناب و کهن فارسی بسیار پربار و نمونه است و برای دوستداران زبان فارسی گنجینه ای ارزشمند به شمار می آید.
آمیختگی دلاوری و مهر: خواجوی کرمانی با زبردستی، مایه های رزمی ( نبردها، پهلوانی ها ) را با داستانی دلنوازانه درهم آمیخته است.
این مثنوی عاشقانه ی پارسی در بحر متقارب در ۴, ۴۰۷ بند یا بیت است. این مثنوی که نخستین چکامه از پنجگانه ی خواجو است درباره ی داستان مهر همایون با همای دختر فغفور چین است.
... [مشاهده متن کامل]
خواجو آن را در سال ۷۳۲ق به پیروی از اسکندرنامه ی نظامی سروده و در آن ابوسعید بهادرخان و وزیر او غیاث الدین محمد رشیدی را ستوده است. همچنین تأثیر شاهنامه در آن هویداست. دانسته نیست که داستان این مثنوی ساخته ی سراینده است یا برگرفته از داستانی کهن.
همای و همایون در لاهور ( ۱۲۸۹ق ) و بمبئی ( ۱۳۲۰ق ) و به کوشش کمال عینی در تهران ( ۱۳۴۸ش ) به چاپ رسیده است.
فشرده ی داستان:
پهلوان داستان: همای پسر پادشاه یمن.
قهرمان زن: گل کامکار دختر پادشاه چین ( شادشام ) که باهوش، دلیر و در آغاز رویگردان از مردان است.
سفر و نبردها: همای از یمن رهسپار چین می شود تا با گل کامکار ازدواج کند. در این راه با چالشهای افسانه ای فراوانی روبه رو می شود:
نبرد با جانوران درنده مانند اژدها، شیر و پلنگ.
نبرد با جانداران اهریمنی مانند زن جادوگر و دیو.
نبرد با دشمنان انسانی مانند جهودگرد یا نابکاران دیگر.
نمودهای برجسته
چهره پردازی قوی زن: منش و سرشت گل کامکار بدرستی یکی از درخشان ترین سویه های این آفرینه است. او تنها یک دلبر کنشپذیر نیست، بلکه زنی کنشگر، خردمند، استوار و جنگجو است که سرنوشت خود را می سازد. این نگاه برای زمان سرایش آفرینه ( سده هشتم هجری ) بسیار درخور نگرش و پیشرو است.
پرمایگی زبانی: این آفرینه از نگاه کاربرد واژگان ناب و کهن فارسی بسیار پربار و نمونه است و برای دوستداران زبان فارسی گنجینه ای ارزشمند به شمار می آید.
آمیختگی دلاوری و مهر: خواجوی کرمانی با زبردستی، مایه های رزمی ( نبردها، پهلوانی ها ) را با داستانی دلنوازانه درهم آمیخته است.
همای نامه، حماسهای است به زبان فارسی. چنان که در فشردهٔ داستان این اثر دیده می شود، همهٔ مایه های یک حماسی در این منظومه فراهم آمده است. نبرد با زن جادو و کشتن اژدها و شیر و دد از سوی هْمای، پهلوان داستان. نکتهٔ برگزیدهٔ این سروده، بازنمودن سیمای زنی پاک و دلیر و فرزانه است، گُلِ کامکار، دختر شادشام. او از مردان رویگردان است، ولی سرانجام دل به هْمای می بندد.
... [مشاهده متن کامل]
آن گاه که گُلِ کامکار، آهنگ پیوند با هْمای می کند، نبردهایی پیش می آید. آرایش های گوناگونی از شیوه نبرد و درگیری با زن جادو و با جهودگردی نابکار باز نموده می شود. ستیز با شیر و ببر و دد نیز از چاشنی های داستان است.
متن این منظومه که در ۴۳۳۲ بیت است، از دید دارا بودن واژگان فارسی نمونه وار و چشم گیر است.
... [مشاهده متن کامل]
آن گاه که گُلِ کامکار، آهنگ پیوند با هْمای می کند، نبردهایی پیش می آید. آرایش های گوناگونی از شیوه نبرد و درگیری با زن جادو و با جهودگردی نابکار باز نموده می شود. ستیز با شیر و ببر و دد نیز از چاشنی های داستان است.
متن این منظومه که در ۴۳۳۲ بیت است، از دید دارا بودن واژگان فارسی نمونه وار و چشم گیر است.
