هلن استلماخ

هلن استلماخ در ایران با محمدعلی نیک پور ازدواج کرد. بعدها همسر وی زندگی نامه هلن و خاطرات او از دوران جنگ و پس از آن را در کتابی به نام «از ورشو تا تهران» به چاپ رساند. این کتاب به زبان فارسی منتشر گردید.
به گفته هلن خانواده استلماخ مزرعه ای در شرق لهستان داشتند. پس از آغاز جنگ جهانی دوم که حمله آلمان به غرب لهستان را در پی داشت، گروه های بسیاری از آوارگان جنگ به مزرعه خانواده استلماخ پناه آوردند.
وی دربارهٔ اسارت و تبعید به سیبری گفت: «نزدیک سپتامبر ۱۹۴۰، نیمه های شب، با ماشین سربازی، اهالی روسیه آمدند و گفتند آمده ایم شما را بگیریم. ملک ما تقریباً خراب شده بود. گفتند چون پدر تو افسر ارتش بود، شما را به مسکو می بریم. » هلن و خانواده اش توسط ارتش سرخ دستگیر و به تبعیدگاه در سیبری برده شدند. پس از گذشت نزدیک به دو سال تبعیدیان را آزاد می گذارند که به جاهای دیگر بروند.
هلن از ورودش به ایران گفت: «ایرانی ها خیلی محبت داشتند. این گیلک ها مرتب کلوچه و کشمش برای لهستانی ها می انداختند و با دیدن وضع ما همواره گریه می کردند. لهستانی ها هم گریه می کردند. عده ای زیاد مردند و آنهایی که زنده ماندند، سوار اتوبوس هایی شدند که راننده هایشان ایرانی بود. یکی از اتوبوس ها در مسیر رشت به تهران در رودخانه سپیدرود سقوط کرد و همه سرنشینان آن کشته شدند. انگار ما فقط برای گریستن و درد کشیدن خلق شده بودیم. امیدمان را اما از دست ندادیم، به ویژه آن که مادرم استوار و مصمم بود تا در برابر رنج ها پایداری کند. همه مان آرزوی بازگشت به کشورمان را داشتیم. سرانجام با همین اتوبوس ها به تهران رسیدیم. »