هشم

هشیم. [ هَ ] ( ع ص ) شکسته. ﮔﻴﺎﻩ ﺧﺸﻚ ﻭ ﺧﺮﺩ ﺷﺪﻩ.
ﺇِﻧَّﺂ ﺃَﺭْﺳَﻠْﻨَﺎ ﻋَﻠَﻴْﻬِﻢْ ﺻَﻴْﺤَﺔً ﻭَ ﺍﺣِﺪَﺓً ﻓَﻜَﺎﻧُﻮﺍْ ﻛَﻬَﺸِﻴﻢِ ﺍﻟْﻤُﺤْﺘَﻈِﺮِ ( آیه ی ۳۱ سوره قمر )
( ﺑﻪ ﻛﻴﻔﺮ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ) ﻣﺎ ﺻﻴﺤﻪ ( ﻭ ﺻﺎﻋﻘﻪ ﺍﻱ ﻣﺮﮔﺒﺎﺭ ) ﺭﺍ ﻓﺮﻭ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻳﻢ، ﭘﺲ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﺜﻞ ﮔﻴﺎﻩ ﺧﺸﻚ ﻭ ﺧﺮﺩﺷﺪﻩ ﺍﻱ ﮔﺸﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭼﻬﺎﺭﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻏﻞ ﻣﻲ ﺭﻳﺰﺩ.
هاشم بن عبدمَناف بن قُصَی بن کِلاب، جد دوم رسول خدا ( ص ) و از صاحب منصبان قبیله قریش در مکه که نسب تیره های بنی هاشم به او می رسد. نامش عمرو بود هنگامی که در مکه قحطی روی داد، با دست خود برای زائران نان خُرد می کرد و از این جهت به هاشم ( یعنی خُردکننده ) شهرت یافت.

بیشتر به کار رفته است. عمرو پدرِ عبدالمطلب است. شعر چنین است: عمرو العلی هشم الثرید لقومهو/ رجال مکۀ مسنتون عجاف. ترجمه فارسی: عمروِ بزرگوار، برای قوم خود نان، ریز ( خُرد ) کرد/ در حالی که مردان مکه قحطی زده و لاغر بودند. به سبب این کار ( هَشَم ) ، عمرو، نامور به هاشم شد. نکته مهم این است که، چون عمرو ( هاشم ) ، برای مردم خود، نان تکه تکه کرده تا آنان بخورند ( هَشَم الثَریدَ ) ، آیا فعلِ هَشَم، غیر از تکه کردن نان، اشاره به تکه تکه کردن گوشت شتر نیز دارد؟ زیرا عمرو ( هاشم ) هم نان و هم گوشت شتر برای مردم خود تکه تکه کرد. اهمیت نکته بیان شده، در این جا، نه از بابت مباحث لغوی بلکه از دیدگاه آیین های کهن اعراب پیش از اسلام است. قربانی کردن شتران، برخلاف باور عمومی، میان اعراب کهنِ عربستان، رایج نبوده و تنها، یکی دو سده پیش از آغاز اسلام، به دستِ شماری از نیاکان پیامبر مانند قُصی و عبدمناف و هاشم، انجام شده است. نک: ابن سعد، طبقات، 1/62 ؛ یعقوبی، تاریخ، 1/241 ؛ طبری، تاریخ، 2/252 . محمد رضا چیت ساز. آبان 1402