هرمز سوم
لغت نامه دهخدا
پیشنهاد کاربران
هرمز سوم یا اورمزد سوم ( به پارسی میانه: 𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣 ) هفدهمین شاهنشاه ساسانی از ۴۵۷ تا ۴۵۹ میلادی و پسر و جانشین یزدگرد دوم بود. او پس از دو سال حکومت با شورش برادر کوچکترش پیروز یکم که از پشتیبانی گسترده بزرگان کشور به ویژه خاندان مهران و همچنین هپتالیان برخوردار بود، از تاج وتخت برکنار شد.
... [مشاهده متن کامل]
نام هُرمَز ( پارسی میانه: Ōhrmazd ) گونهٔ پارسی میانه ایزد بزرگ مزدیسنا، یعنی اورمزد یا اهورامزدا است. این نام در پارسی باستان به شکل اهورَمزدا و در نویسه گردانی یونانی به شکل هُرمیسداس ( Hormisdas ) ثبت شده است. این نام در ارمنی به صورت اُرمیزد و در گرجی نیز به شکل اورمیزد دیده می شود.
هرمز سوم پسر ارشد و جانشین یزدگرد دوم ( حک. ۴۳۸–۴۵۷ ) بود و در دوران سلطنت پدرش بر استان شرقی سکستان حکومت می کرد. این استان از دربار شاهنشاهی در تیسفون بسیار دور بود و از زمان فتح آن توسط اردشیر بابکان ( حک. ۲۲۴–۲۴۰ ) توسط شاهزادگان ساسانی که عنوان «سکانشاه» را داشتند اداره می شد. هنگامی که یزدگرد دوم در سال ۴۵۷ میلادی درگذشت، هرمز در ری تاجگذاری کرد. برادر کوچکتر او، پیروز یکم ( حک. ۴۵۹–۴۸۴ ) ، با حمایت رهام مهران که یکی از بزرگان خاندان مهران بود، به شمال شرقی کشور گریخت و شروع به جمع آوری ارتش کرد تا تاج وتخت را از آن خود کند. پیروز همواره مورد حمایت و علاقه موبدان و بزرگان بود و زمانی که با هرمز به ستیزه برخاست، بزرگان از وی حمایت کردند. بدین ترتیب شاهنشاهی ساسانی درگیر یک جنگ داخلی شد. در این هنگام مادر دو برادر، یعنی شهبانو دینگ، به طور موقت به عنوان نایب السلطنه از پایتخت بر کشور حکومت می کرد. به گفتهٔ منابع شرقی، پیروز برای تاج وتخت از هرمز که ستمگر لقب گرفته بود سزاوارتر بود. تنها منبعی که هرمز را شایسته تر می داند، یک منبع بی نام معروف به کدکس اسپرنگر ۳۰ است که هرمز را «دلیرتر و بهتر» و پیروز را «از دین آگاه تر» توصیف می کند.
واچه دوم ( حک. ۴۴۴–۴۶۳ ) ، فرمانروای اشکانی آلبانیای قفقاز که خواهرزاده این دو برادر بود و توسط یزدگرد دوم مجبور به گرویدن به آیین زرتشتی شده بود، از این اختلاف استفاده کرد و با اعلام استقلال به آیین مسیحیت بازگشت. پیروز سپس به قلمرو پادشاه هپتالی رفت و پشتیبانی نظامی او را به دست آورد. در سال ۴۵۹، پیروز با کمک مهرانیان و هپتالیان، لشکری را علیه هرمز رهبری کرد و او را شکست داد. بر اساس برخی منابع، هرمز مورد بخشش برادرش قرار گرفت. با این حال منابع دیگری نیز موجود هستند که بیان می کنند پیروز، هرمز و سه نفر از اعضای خانواده اش را کشته است. پس از آن پیروز با گماشتن یک اشراف زاده از خاندان کارن به عنوان فرماندار سکستان، این سرزمین را به طور کامل در کشور ادغام کرد. بنابراین هرمز واپسین «سکانشاه» بوده است. تاکنون هیچ سکه ای که در زمان سلطنت هرمز سوم ضرب شده باشد یافت نشده است.
... [مشاهده متن کامل]
نام هُرمَز ( پارسی میانه: Ōhrmazd ) گونهٔ پارسی میانه ایزد بزرگ مزدیسنا، یعنی اورمزد یا اهورامزدا است. این نام در پارسی باستان به شکل اهورَمزدا و در نویسه گردانی یونانی به شکل هُرمیسداس ( Hormisdas ) ثبت شده است. این نام در ارمنی به صورت اُرمیزد و در گرجی نیز به شکل اورمیزد دیده می شود.
هرمز سوم پسر ارشد و جانشین یزدگرد دوم ( حک. ۴۳۸–۴۵۷ ) بود و در دوران سلطنت پدرش بر استان شرقی سکستان حکومت می کرد. این استان از دربار شاهنشاهی در تیسفون بسیار دور بود و از زمان فتح آن توسط اردشیر بابکان ( حک. ۲۲۴–۲۴۰ ) توسط شاهزادگان ساسانی که عنوان «سکانشاه» را داشتند اداره می شد. هنگامی که یزدگرد دوم در سال ۴۵۷ میلادی درگذشت، هرمز در ری تاجگذاری کرد. برادر کوچکتر او، پیروز یکم ( حک. ۴۵۹–۴۸۴ ) ، با حمایت رهام مهران که یکی از بزرگان خاندان مهران بود، به شمال شرقی کشور گریخت و شروع به جمع آوری ارتش کرد تا تاج وتخت را از آن خود کند. پیروز همواره مورد حمایت و علاقه موبدان و بزرگان بود و زمانی که با هرمز به ستیزه برخاست، بزرگان از وی حمایت کردند. بدین ترتیب شاهنشاهی ساسانی درگیر یک جنگ داخلی شد. در این هنگام مادر دو برادر، یعنی شهبانو دینگ، به طور موقت به عنوان نایب السلطنه از پایتخت بر کشور حکومت می کرد. به گفتهٔ منابع شرقی، پیروز برای تاج وتخت از هرمز که ستمگر لقب گرفته بود سزاوارتر بود. تنها منبعی که هرمز را شایسته تر می داند، یک منبع بی نام معروف به کدکس اسپرنگر ۳۰ است که هرمز را «دلیرتر و بهتر» و پیروز را «از دین آگاه تر» توصیف می کند.
واچه دوم ( حک. ۴۴۴–۴۶۳ ) ، فرمانروای اشکانی آلبانیای قفقاز که خواهرزاده این دو برادر بود و توسط یزدگرد دوم مجبور به گرویدن به آیین زرتشتی شده بود، از این اختلاف استفاده کرد و با اعلام استقلال به آیین مسیحیت بازگشت. پیروز سپس به قلمرو پادشاه هپتالی رفت و پشتیبانی نظامی او را به دست آورد. در سال ۴۵۹، پیروز با کمک مهرانیان و هپتالیان، لشکری را علیه هرمز رهبری کرد و او را شکست داد. بر اساس برخی منابع، هرمز مورد بخشش برادرش قرار گرفت. با این حال منابع دیگری نیز موجود هستند که بیان می کنند پیروز، هرمز و سه نفر از اعضای خانواده اش را کشته است. پس از آن پیروز با گماشتن یک اشراف زاده از خاندان کارن به عنوان فرماندار سکستان، این سرزمین را به طور کامل در کشور ادغام کرد. بنابراین هرمز واپسین «سکانشاه» بوده است. تاکنون هیچ سکه ای که در زمان سلطنت هرمز سوم ضرب شده باشد یافت نشده است.
