هرمز جزیره

هُرمُز، جزیره
قلعه پرتغالی ها، جزیره هرمز
واقع در استان هرمزگان، تنگۀ هرمز، با مساحت حدود ۴۲ کیلومتر مربع. در ۲۲کیلومتری جنوب شرقی بندرعباس قرار دارد. این جزیره به شکل دایره ای است که کرانۀ شمالی آن به صورت دماغۀ کوچکی به سوی دریا پیش رفته و شهر هرمز را در خود جای داده است. قطر جزیرۀ هرمز حدود ۸ کیلومتر و ارتفاع بلندترین نقطۀ آن ۱۸۶ متر است. دارای معادن خاک سرخ و نمک است و از قدیم از آن استفاده می کردند. از نظر استراتژیکی اهمیت فراوانی دارد و به همین مناسبت تنگۀ هرمز به نام آن خوانده شده است. به علت کمبود بارندگی، خاک خشک و شوری دارد و هیچ نوع گیاهی در آن نمی روید. فاقد آب شیرین است و آب آن از بندرعباس تأمین می شود. قطب الدین تهمتن در ۷۰۰ق به این جزیره وارد شد؛ و بندر هرمز را در ساحل شمالی آن بنا نهاد. این جزیره تا آن زمان جرون نام داشت. آلبوکرک، سردار پرتغالی، در ۱۵۰۷، جزیرۀ هرمز را تصرف کرد و امیر هرمز را خراج گزار پادشاه پرتغال کرد و قلعۀ مستحکمی در آن جا بنا نهاد. شاه عباس اول صفوی با کمک امام قلی خان و همیاری کمپانی هند شرقیِ انگلیس، پرتغالی ها را از هرمز بیرون راند و سلسلۀ ملوک هرمز را برانداخت. به دنبال آن، میدان رقابت بین انگلستان و هلند باز شد و سرانجام نادرشاه افشار، در ۱۱۴۸ق، کلّیۀ سواحل خلیج فارس را از وجود بیگانگان پاک کرد و آن را تحت اطاعت و امر دولت ایران درآورد. در جزیرۀ هرمز آثار فراوانی از گذشته به جای مانده است که از آن جمله اند: قصر بی بی گل، برج گُلک، شهر قدیم هرمز، زیارت خضر و الیاس، برج ناقوس، قلعۀ پرتغالی ها، و خانۀ زعفرانی که اکثراً ویرانه است.