هرقل یا هراکلیوس اول ( هراقلیوس اول ) ( حدود ۶۴۱ - ۵۷۵ م . ) امپراطور بیزانس یا روم شرقی از ۶۱٠ تا ۶۴۱ م . متولد کاپادوکیه پدرش که نیز هراکلیوس نام داشت سردار و فرمانده افریقا در زمان امپراطور موریکیوس بود . هرقل به همدستی پدرش فوکاس را از تخت به زیر کشید ( ۶۱٠ م . ) و خود امپراطور شد . در جنگ با ایرانیان شکست خورد و شام ( ۶۱۴ - ۶۱۳ ) فلسطین ( ۶۱۵ ) و مصر ( ۶۱۶ ) را از دست داد و ایرانیان قسطنطنیه را محاصره کردند . در نخستین لشکرکشی خود برای بازگرفتن این سرزمینها توفیقی نیافت اما در دومین لشکر کشیش ( ۶۲۸ - ۶۲۳ م . ) ایرانیان را شکست داد و جنگ ایران و روم با مرگ خسرو پرویز شاهنشاه ساسانی پایان یافت . صلیب مقدس را از ایرانیان باز گرفت ( ۶۲۸ ) و به بیت المقدس مسترد داشت ( ۶۲۹ م . ) در ۶۲۹ مسلمانان به شام تاختند و دمشق ( ۶۳۵ ) و فلسطین ( ۶۳۶ ) و بین النهرین و مصر را گرفتند. در سالهای آخر سلطنتش خانه نشین بود
