هدایه الاصول

[ویکی نور] «هدایة الاصول» اثر سید محمد باقر موسوی اصفهانی است. وی در این اثر کوشیده تا به تنقیح مسائل اصولی پرداخته و آنها را بصورت کاربردی ارائه دهد.
کتاب مشتمل بر یک مقدمه، شش باب و یک خاتمه است. هر یک از ابواب نیز در ضمن فصولی بیان شده است.
کتاب در دو جزء تدوین شده است که جزء اول آن در دسترس نبوده و در این نوشتار جزء دوم گزارش شده است.
مولّف در مقدّمه کتاب به بیان تعریف علم اصول و موضوع و غایت آن پرداخته سپس وارد ابواب کتاب می شود و مهمّات اصولی را در قالب فصول مختلف به رشته تحریر درمی آورد که اینک به بررسی آنها می پردازیم:
باب اوّل: درباره مباحث الفاظ است: و مشتمل بر ده فصل است که عبارتند از: 1- وضع، 2- حقیقت شرعیه، 3- صحیح و اعم، 4- مشتق، 5- امر و نهی، 6- اقتضاء، 7- اجزاء، 8- اختصاص امر و اشتراک آن، 9- تعدّد سبب، 10- اجتماع امر و نهی.

[ویکی نور] هدایه الاصول (شرح فارسی باب حادی عشر). هدایة الأصول، شرح فارسی باب حادی‎عشر ابومنصور حسن بن یوسف بن مطهر حلی، معروف به حلی (وفات 726ق) است. نگارنده این اثر، مؤلفی ناشناس به نام «هدایت‎الله» است که از شرح زندگانی و میزان دانش او اطلاع دقیقی در دست نیست. تاریخ تألیف این شرح آن‎گونه که از آخر کتاب برمی‎آید، دوم ذی‎قعده 981ق، است.
کتاب با کوشش دکتر اسماعیل تاج‎بخش، تصحیح و چاپ شده است.
کتاب باب حادی‎عشر از منابع و متون کلاسیک علم کلام بشمار می‎آید. این کتاب دو شرح بسیار مشهور دیگر نیز دارد: «النافع یوم الحشر» نگاشته فاضل مقداد و «مفتاح الباب» اثر مخدوم حسینی که این دو شرح به کوشش دکتر مهدی محقق تحقیق و منتشر شده است.
اثر حاضر، یعنی «هدایة الأصول»، از نسخه‎های منحصربه‎فردی است که مجموعاً دارای پنجاه صفحه و هر صفحه حدود بیست‎ودو سطر است.
شارح در گزارش باب حادی‎عشر به زبان فارسی، بیش از هر چیز از دو شرح فاضل مقداد و مخدوم حسینی و سخنان خواجه طوسی در «تجرید الاعتقاد» سود جسته است؛ اما سخن او در پاره‎ای موارد، دشوار و پیچیده و نامفهوم است که مصحح در حد توان خویش پاره‎ای از آنها را باز نموده است.
گفتنی است که کاتب نسخه، کم‎سواد و بی‎دقت بوده است و خواننده گرامی در جای‎جای کتاب، این ضعف و کاستی را ملاحظه خواهد نمود و اگر شرح فاضل مقداد و مخدوم حسینی نبود، تصحیح این کتاب ناممکن به نظر می‎رسید.