هخامنشی هنر

دانشنامه آزاد فارسی

هَخامنشی، هنر
هَخامنشی، هنر
هَخامنشی، هنر
هَخامنشی، هنر
هَخامنشی، هنر
هنر رسمی پادشاهی قدیم ایران در دوران هخامنشیان. این هنر در دوران پادشاهی کوروش و داریوش به اوج شکوفایی رسید، و سپس پیشرفت آن متوقف شد، و در زمان خشایارشا و اردشیر مختصر جنبشی از خود نشان داد. نقوش برجستۀ فراوان بر روی نمای آرامگاه ها در نقش رستم و تخت جمشید، و روی دیواره های پله ها و دروازه های کاخ های پاسارگاد و تخت جمشید از جلال و شکوه شاهانه حکایت دارند. کوروش با تأسیس امپراتوری هخامنشی (۵۵۰پ م)، علاوه بر آن که بر سرزمین ها و اقوام مختلف تسلط یافت، مجموعه ای از سنّت های هنری زمان خویش را به ارث برد. کوشش هایی که تحت حمایت او برای تلفیق این سنّت ها آغاز شد، به تشکیل هنر درباری هخامنشی انجامید. صنعتگران یونانی و سنگ تراشان مصری در خدمت شاهان ایرانی بودند؛ و هخامنشیان با آن که کمابیش از دستاوردهای هنرمندان و صنعتگران بابل، آشور، اورارتو، مصر و یونان بهره بردند، میراث هنر عیلامی و سایر سنّت های بومی را نیز فراموش نکردند. هنر آنان براساس رسوم سلطنتی متداول در خاور نزدیک و به ویژه هنر کاخ های شاهان آشوری شکل گرفت، و به مرور عناصر برگرفته از سایر نواحی امپراتوری هخامنشی را نیز در خود حل کرد. خصوصیات هنر تصویری هخامنشی را در نقش برجسته های دیواری بهتر می توان شناخت؛ نقش مایه های این آثار عمدتاً عبارت اند از نگهبان نیزه دار، شیر، و حیوانات مختلط. بدن نگهبانان از پهلو و چشمانشان از روبه رو نشان داده شده است؛ اسلوب کار و برخی مضامین از بین النهرین اقتباس شده اند. صف طویل فرستادگان ملت های خراجگزار، تشریفات درباری، شاه در حال نیایش برای ملت خویش، جانوران درگیر با یکدیگر یا در آرامش ـ بیشتر شیر، بز، و گاو ـ مضامین نقش برجسته های دیواری سنگی تخت جمشیدند. در کل صحنه ها و در هر پیکر نوعی آرامش و وقار حاکم است که با خشونت حاکم بر آثار آشوریان تضاد دارد. در ترکیب بندی ها، ریتم و تقارن و نظمی دقیق تر از آثار آشوری و مصری دیده می شود؛ و فقط تناسب و هماهنگ نقوش با آثار یونانی قابل قیاس اند. شکوه و جلال هنر هخامنشی در معماری کاخ ها نیز تجلی یافته است. از آن جا که ایرانیان زردشتی بودند و چندخدایی را مردود می شمردند، در آتشگاه های روباز نیایش می کردند، معماری دینی چندانی ـ بت یا معبد ـ از آنان باقی نمانده است. هنر هخامنشی به پیروی از سنّت های گذشته روش های چکیده نگاری و نمادپردازی را ادامه داد و هیچ گاه به اصول طبیعت گرایی یونانی رو نیاورد؛ تفاوت آرمان ها و کمال مطلوب ایرانی و یونانی، علت اصلی آن است. صنعتگران ایرانی در دوران هخامنشیان در نقره سازی، زرگری، ریخته گری مفرغ، بافندگی پارچه و فرش هم مهارت داشتند، هنر ظریف آنان در جام ها، زیورآلات، و وسایل تزیینی باقی مانده از آن دوران تجلّی یافته است.

پیشنهاد کاربران

بپرس