ارسطو در فصل سیزدهم فن شعر، آن هم به هنگام بحث از انواع دگرگونی و بهترین نوع آن، که برانگیزندة ترس و ترحم باشد، به هامارتیا نیز اشاره می کند. پرسش ارسطو این است که مناسب ترین شخصیتی که از این دگرگونی رنج می برد و به خوبی احساسات تراژیک ما را برمی انگیزد کیست. او به روال معمول رسالة خود در جواب روش سلبی در پیش می گیرد؛ یعنی نخست از این بحث می کند که کدام شخصیت ها نامناسب است و آن گاه به بحث از مناسب ترین شخصیت می پردازد. ارسطو تحلیل خود را نخست با این بحث آغاز می کند که:
• «مردان آبرومند» ( یا انسان های خوب وشرافت مند ) نباید دست خوش چنین تغییر بختی شوند و از نیک بختی ( یا سعادت ) به بدبختی در افتند؛ زیرا این نوع دگرگونی نه ترس آور است نه ترحم انگیز، بلکه اخلاقاً «مشمئزکننده» ( یا نفرت انگیز ) است.
• الگوی دوم «انسان شریر» ی است که از بدبختی به نیک بختی برسد. این الگو از هر لحاظ با تراژدی ناسازگار است؛ زیرا فاقد همه خصوصیات تراژیکی است که باید از آن برخوردار باشد و حتی نمی تواند موجد همدلی معمولی گردد، چه برسد به ایجاد ترس و شفقت. واقعیت آن است که این الگو می تواند ترس را برانگیزد، اما حق با ارسطو است که می گوید این ترس تراژیک نیست.
• الگوی سوم انسان شریری است که از نیک بختی به بدبختی درافتد. این ساخت احساسات انسانی ( یا همدلی ) ما را برمی انگیزد؛ اما موجد ترس و شفقت نمی شود، زیرا ما به کسانی شفقت می کنیم که اسیر رنجی ناسزاوار شده باشند و از آن رو می ترسیم که او را مشابه خودمان بیابیم. باز می بینیم که ملودرام از این الگو برای مقاصد گوناگون بهره برداری کرده است.
زمانی هامارتیا را عموماً نقص اخلاقی قلمداد می کردند و «خطای تراژیک» مدتی مدید به کلیشه مشهور نقد ادبی بدل شده بود. نقد نئوکلاسیک هامارتیا را با مفهوم عدالت شعری یا مکافات درخور پیوند داد و آندره داسیه آن را به سه نوع تقسیم کرد:
• نقص انسانی یا قصور
• اشتباه بلااراده که پیامد برخی شهوات و هواهای نفسانی است
• اشتباهی که از نظم الهی یا فوق طبیعی ناشی می شود.
جنایت ادیپ از نوع اول و تا اندازه ای مبتنی بر نوع دوم است، جنایت توئستس، که با زن برادر خود روابط عاشقانه برقرار کرد، از نوع دوم است و جنایت اورستس از نوع سوم.
داسیه اشتباه کرئون ( پادشاه تب ) را ناشی از آن می داند که وی گمان می کرد اودیپوس در جنایات خود بی گناه است، زیرا پدرش را از سر جهل کشت. امروزه ما حق را به کرنی می دهیم و تلاش زیاد منتقدانی از قبیل داسیه را عبث می یابیم که می کوشند برای مثال های ارسطو ( اودیپوس و تیستس ) به هر قیمت شده گناه یا جنایتی بیابند و آن را به نحوی با عدالت شعری توجیه کنند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف• «مردان آبرومند» ( یا انسان های خوب وشرافت مند ) نباید دست خوش چنین تغییر بختی شوند و از نیک بختی ( یا سعادت ) به بدبختی در افتند؛ زیرا این نوع دگرگونی نه ترس آور است نه ترحم انگیز، بلکه اخلاقاً «مشمئزکننده» ( یا نفرت انگیز ) است.
• الگوی دوم «انسان شریر» ی است که از بدبختی به نیک بختی برسد. این الگو از هر لحاظ با تراژدی ناسازگار است؛ زیرا فاقد همه خصوصیات تراژیکی است که باید از آن برخوردار باشد و حتی نمی تواند موجد همدلی معمولی گردد، چه برسد به ایجاد ترس و شفقت. واقعیت آن است که این الگو می تواند ترس را برانگیزد، اما حق با ارسطو است که می گوید این ترس تراژیک نیست.
• الگوی سوم انسان شریری است که از نیک بختی به بدبختی درافتد. این ساخت احساسات انسانی ( یا همدلی ) ما را برمی انگیزد؛ اما موجد ترس و شفقت نمی شود، زیرا ما به کسانی شفقت می کنیم که اسیر رنجی ناسزاوار شده باشند و از آن رو می ترسیم که او را مشابه خودمان بیابیم. باز می بینیم که ملودرام از این الگو برای مقاصد گوناگون بهره برداری کرده است.
زمانی هامارتیا را عموماً نقص اخلاقی قلمداد می کردند و «خطای تراژیک» مدتی مدید به کلیشه مشهور نقد ادبی بدل شده بود. نقد نئوکلاسیک هامارتیا را با مفهوم عدالت شعری یا مکافات درخور پیوند داد و آندره داسیه آن را به سه نوع تقسیم کرد:
• نقص انسانی یا قصور
• اشتباه بلااراده که پیامد برخی شهوات و هواهای نفسانی است
• اشتباهی که از نظم الهی یا فوق طبیعی ناشی می شود.
جنایت ادیپ از نوع اول و تا اندازه ای مبتنی بر نوع دوم است، جنایت توئستس، که با زن برادر خود روابط عاشقانه برقرار کرد، از نوع دوم است و جنایت اورستس از نوع سوم.
داسیه اشتباه کرئون ( پادشاه تب ) را ناشی از آن می داند که وی گمان می کرد اودیپوس در جنایات خود بی گناه است، زیرا پدرش را از سر جهل کشت. امروزه ما حق را به کرنی می دهیم و تلاش زیاد منتقدانی از قبیل داسیه را عبث می یابیم که می کوشند برای مثال های ارسطو ( اودیپوس و تیستس ) به هر قیمت شده گناه یا جنایتی بیابند و آن را به نحوی با عدالت شعری توجیه کنند.
wiki: هامارتیا