هارْتْمان، نیکُلای (۱۸۸۲ـ۱۹۵۰)(Hartmann, Nicolai)
هارْتْمان، نیکُلای
فیلسوف آلمانی. از مهم ترین چهره های فلسفۀ آلمان در قرن ۲۰ بود. در ریگا، لاتْویا، به دنیا آمد و در سن پترزبورگ، دورپاتدر استونی و ماربورگ تحصیل کرد و سپس در ماربورگ، برلین، کلن و گوتینگن به تدریس مشغول شد. در آغاز به شدت به تعبیرهای نوکانتی از نظریه های افلاطون دربارۀ واقعیت علاقه مند بود، اما بعدها با رد این دیدگاه نوکانتی که ذهن، واقعیت را به کمک قوالب درونی اش می سازد، واقعیت را مقدم بر اندیشه دانست. همۀ پرسش های بنیادی در همۀ حوزه های پژوهش، هستی شناسانه اند. حتی ایدئالیسم و ذهن گرایی نیز نمود هستی را توضیح می دهند. از این رو کلیۀ علوم، حتی علوم طبیعی، نیز قادر نیستند از بنیانی متافیزیکی رها شوند. اما متافیزیک یک علم نیست، بلکه پیوندی از مسائل بی پاسخ است، در حالی که هستی شناسی جوانب شناخت پذیر هستی را دربر می گیرد و یک علم محسوب می شود. بنابراین در همۀ پژوهش های ما شناختنی و ناشناختنی به هم آمیخته اند. همین که درصدد شناخت مجهولی برمی آییم، حاکی از آن است که پیشاپیش چیزی معلوم ماست. هارتمان هستی را در دو بُعد تحلیل می کند: بُعد اولیه که شامل عرصه های هستی واقعی و هستی اندیشه ای است و بُعد ثانویه که شامل عرصۀ شناخت و عرصۀ منطقی است. میان عرصۀ شناخت و عرصۀ هستی واقعی از یک سو و عرصۀ منطقی و عرصۀ هستی اندیشه ای از سوی دیگر پیوندی نزدیک وجود دارد. هستی اندیشه ای با هستی عقلانی یکی نیست زیرا عناصر غیرعقلایی نیز در آن وجود دارد. پس معرفت بشری قادر نیست کل طبیعت هستی را انعکاس دهد زیرا خود جزیی از آن است. هارتمان در کتاب اخلاق (۱۹۲۶) به تأثیر از آرای ارسطو و شلر، بر استقلال ارزش های اخلاقی تأکید می کند. فرد انسانی به عنوان موجودی که قادر به شناخت ارزش هاست از استقلال برخوردار است و تابع هیچ غایتی فراتر از خود نیست. هارتمان در روش فلسفی اش مسائل را از دیدگاه های متضاد بررسی می کرد و سپس برای حل آن ها می کوشید. تاریخ فلسفه نزد او نیز همانند هگل، نه ملغمه ای از آرا و نظام های پراکنده و بی ارتباط، بلکه انباشت همواره متغیری از بصیرت های هم بسته است. از آثارش: منطق افلاطونی هستی (۱۹۰۹)؛ راه های جدید هستی شناسی (۱۹۴۳)؛ زیباشناسی (۱۹۵۳).
هارْتْمان، نیکُلای
فیلسوف آلمانی. از مهم ترین چهره های فلسفۀ آلمان در قرن ۲۰ بود. در ریگا، لاتْویا، به دنیا آمد و در سن پترزبورگ، دورپاتدر استونی و ماربورگ تحصیل کرد و سپس در ماربورگ، برلین، کلن و گوتینگن به تدریس مشغول شد. در آغاز به شدت به تعبیرهای نوکانتی از نظریه های افلاطون دربارۀ واقعیت علاقه مند بود، اما بعدها با رد این دیدگاه نوکانتی که ذهن، واقعیت را به کمک قوالب درونی اش می سازد، واقعیت را مقدم بر اندیشه دانست. همۀ پرسش های بنیادی در همۀ حوزه های پژوهش، هستی شناسانه اند. حتی ایدئالیسم و ذهن گرایی نیز نمود هستی را توضیح می دهند. از این رو کلیۀ علوم، حتی علوم طبیعی، نیز قادر نیستند از بنیانی متافیزیکی رها شوند. اما متافیزیک یک علم نیست، بلکه پیوندی از مسائل بی پاسخ است، در حالی که هستی شناسی جوانب شناخت پذیر هستی را دربر می گیرد و یک علم محسوب می شود. بنابراین در همۀ پژوهش های ما شناختنی و ناشناختنی به هم آمیخته اند. همین که درصدد شناخت مجهولی برمی آییم، حاکی از آن است که پیشاپیش چیزی معلوم ماست. هارتمان هستی را در دو بُعد تحلیل می کند: بُعد اولیه که شامل عرصه های هستی واقعی و هستی اندیشه ای است و بُعد ثانویه که شامل عرصۀ شناخت و عرصۀ منطقی است. میان عرصۀ شناخت و عرصۀ هستی واقعی از یک سو و عرصۀ منطقی و عرصۀ هستی اندیشه ای از سوی دیگر پیوندی نزدیک وجود دارد. هستی اندیشه ای با هستی عقلانی یکی نیست زیرا عناصر غیرعقلایی نیز در آن وجود دارد. پس معرفت بشری قادر نیست کل طبیعت هستی را انعکاس دهد زیرا خود جزیی از آن است. هارتمان در کتاب اخلاق (۱۹۲۶) به تأثیر از آرای ارسطو و شلر، بر استقلال ارزش های اخلاقی تأکید می کند. فرد انسانی به عنوان موجودی که قادر به شناخت ارزش هاست از استقلال برخوردار است و تابع هیچ غایتی فراتر از خود نیست. هارتمان در روش فلسفی اش مسائل را از دیدگاه های متضاد بررسی می کرد و سپس برای حل آن ها می کوشید. تاریخ فلسفه نزد او نیز همانند هگل، نه ملغمه ای از آرا و نظام های پراکنده و بی ارتباط، بلکه انباشت همواره متغیری از بصیرت های هم بسته است. از آثارش: منطق افلاطونی هستی (۱۹۰۹)؛ راه های جدید هستی شناسی (۱۹۴۳)؛ زیباشناسی (۱۹۵۳).
wikijoo: هارتمان،_نیکلای_(۱۸۸۲ـ۱۹۵۰)