هارْتْلی، دِیْوید (۱۷۰۵ـ۱۷۵۷)(Hartley, David)
هارْتْلی، دِیْوید
فیلسوف و پزشک انگلیسی. در آرملی (اکنون بخشی از لیدز) یورکشر، متولد شد و در جیزس کالج، دانشگاه کیمبریج، درس خواند. در آغاز برای کار و خدمت در کلیسا تحصیل کرد اما، از آن جا که با نکته هایی از اصول عقاید کلیسای انگلستان موافق نبود، تحصیل در رشتۀ پزشکی را پیش گرفت. در نیوآرک، بری سنت ادموندز، لندن، و باث طبابت کرد و در شهر اخیر درگذشت. کتاب مهم هارتلی، ملاحظاتی دربارۀ انسان، کالبدش، وظیفه اش و انتظاراتش (۲ جلد، ۱۷۴۹)، نخستین کوششی برای تبیین همۀ پدیده های ذهن براساس نظریۀ تداعی معانی به شمار می رود. اگرچه متفکرانی پیش از او، ازجمله جان لاک و دیوید هیوم، برای توصیف بسیاری از محتویات و فرآیندهای تکامل یافته تر ذهنی از «اصل تداعی» استفاده کرده بودند، هارتلی عقاید آنان را به مرحلۀ تازه ای از جامعیت رساند. او، همانند آنان، ذهن را، پیش از تجربۀ حسی، یک «لوح ساده»، لوحی سفید، می انگاشت اما قوانین رشد ذهنی از طریق تداعی های همجوار را چندان بسط داد که نه فقط پدیده هایی چون حافظه بلکه تخیل و عقل و عواطف را نیز دربر می گرفت. هارتلی استدلال می کرد که عواطف رشدیافته یا بالغ، محصول احساس های ابتدایی و ساده ای هستند که بر بنیاد قانون کلی مجاورت به هم می پیوندند، همبستگی های تازه ای می یابند و عواطف پیچیده را به بار می آورند. یکی دیگر از نظریه های عمدۀ هارتلی به ماهیت فیزیکی احساس مربوط می شد؛ این نظریه از کتاب نورشناسی (۱۷۰۴) سِر آیزاک نیوتون سرچشمه گرفت. بنابر استدلال هارتلی، هر احساسی از جهان بیرونی نوعی حرکت ارتعاشی در عصبِ تحریک شده ایجاد می کند و ارتعاش های متناظری در مادۀ مغزی پدید می آورد. او معتقد بود که محرک های ارسال شده از مغز به ماهیچه ها بر همین منوال عمل می کنند.
هارْتْلی، دِیْوید
فیلسوف و پزشک انگلیسی. در آرملی (اکنون بخشی از لیدز) یورکشر، متولد شد و در جیزس کالج، دانشگاه کیمبریج، درس خواند. در آغاز برای کار و خدمت در کلیسا تحصیل کرد اما، از آن جا که با نکته هایی از اصول عقاید کلیسای انگلستان موافق نبود، تحصیل در رشتۀ پزشکی را پیش گرفت. در نیوآرک، بری سنت ادموندز، لندن، و باث طبابت کرد و در شهر اخیر درگذشت. کتاب مهم هارتلی، ملاحظاتی دربارۀ انسان، کالبدش، وظیفه اش و انتظاراتش (۲ جلد، ۱۷۴۹)، نخستین کوششی برای تبیین همۀ پدیده های ذهن براساس نظریۀ تداعی معانی به شمار می رود. اگرچه متفکرانی پیش از او، ازجمله جان لاک و دیوید هیوم، برای توصیف بسیاری از محتویات و فرآیندهای تکامل یافته تر ذهنی از «اصل تداعی» استفاده کرده بودند، هارتلی عقاید آنان را به مرحلۀ تازه ای از جامعیت رساند. او، همانند آنان، ذهن را، پیش از تجربۀ حسی، یک «لوح ساده»، لوحی سفید، می انگاشت اما قوانین رشد ذهنی از طریق تداعی های همجوار را چندان بسط داد که نه فقط پدیده هایی چون حافظه بلکه تخیل و عقل و عواطف را نیز دربر می گرفت. هارتلی استدلال می کرد که عواطف رشدیافته یا بالغ، محصول احساس های ابتدایی و ساده ای هستند که بر بنیاد قانون کلی مجاورت به هم می پیوندند، همبستگی های تازه ای می یابند و عواطف پیچیده را به بار می آورند. یکی دیگر از نظریه های عمدۀ هارتلی به ماهیت فیزیکی احساس مربوط می شد؛ این نظریه از کتاب نورشناسی (۱۷۰۴) سِر آیزاک نیوتون سرچشمه گرفت. بنابر استدلال هارتلی، هر احساسی از جهان بیرونی نوعی حرکت ارتعاشی در عصبِ تحریک شده ایجاد می کند و ارتعاش های متناظری در مادۀ مغزی پدید می آورد. او معتقد بود که محرک های ارسال شده از مغز به ماهیچه ها بر همین منوال عمل می کنند.
wikijoo: هارتلی،_دیوید_(۱۷۰۵ـ۱۷۵۷)