هاتفی

/hAtefi/

لغت نامه دهخدا

هاتفی. [ ت ِ ] ( اِخ ) ملا عبداﷲ هاتفی خبوشانی جامی خواهرزاده عبدالرحمن جامی شاعر و عارف ایرانی قرن نهم ( متوفی 927 هَ. ق. ) بوده است. چهار کتاب لیلی و مجنون ، شیرین و خسرو، هفت منظر، تمرنامه ( ظفرنامه ) را به تقلید خمسه نظامی به نظم کشیده ، ولی از کتاب پنجم وی نامی در جایی و اثری در کتابی نیست. شاید توفیق به مبادرت جواب مخزن الاسرار نیافته باشد. سام میرزا در تحفه سامی گوید: «به سال 917 که شاه اسماعیل پس از فتح بلاد خراسان متوجه بلاد عراق بودند در حوالی قصبه خرجرد جام جهت زیارت تربت شاه قاسم انوار نزول فرموده بودند، بر سبیل گشت به در باغ هاتفی رسیدند، مولانا خبردار شد و به استقبال شتافت مورد عنایات واقع شد، و مأمور نظم فتوحات شاهی شد در حدود 21هزار بیت آن را به نظم آورد، اما توفیق اتمام آن را نیافت. به سبک و وزن شاهنامه فردوسی است و شاهنامه حضرت شاه اسماعیل نام دارد. چند بیت از این مثنوی در تحفه سامی نقل شده است. گذشته از این پنج مثنوی که یاد شد اثر دیگری از او در دست نیست و تذکره نویسان هم در این باب اشاره ای نکرده اند. وی دیوان قصائد و غزلیات داشته و خود در تمرنامه پیش از شروع به داستان بدین باب اشاره کرده است :
نگوئی همی در فن مثنوی
سخن را دهم زینت خسروی
به هر شیوه گر نظم کردم علم
ستانم ز دست عطارد قلم
بلندآستانی اگر همچو میغ
به دامن گهر ریزدم بی دریغ
دهم از قصائد بدان سان ندا
که خاقانی آنجا کند جان فدا
به جلوه درآید گر آن دلفریب
که از دل برد هوش ، از جان شکیب
طریق غزل را بداند که چیست
کدام است خسرو، حسن نیز کیست
بود بحر و کان سخن ملک من
در او لعل ریزد سر کلک من.
از مشخصات او این است که در کتابهای چهارگانه خود به مدح کسی نپرداخته و اشاره ای به زمان و عصر خود نکرده است و تاریخ نظم هیچ یک از کتابهای چهارگانه را معین ننموده است. ارادت خو را به سیدقاسم انوار در لیلی و مجنون تصریح نموده و این مثنوی ها را از برکات آن مرشد کامل دانسته و در همین کتاب شیعی بودن خود را اظهار داشته :
یارب که کنی خجسته نامم
در دین دوازده امامم
بخشای به هاتفی ز کوثر
یک جرعه بحق آل حیدر
گردد چو زبان بگفت ، گویم
مداح علی و آل اویم.
لیلی و مجنون را بدین بیت آغاز کرده است :
این نامه که خامه کرد بنیاد
توقیع قبول روزیش باد.بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

مولانا عبدالله هاتفی خرجردی خراسانی ( ف. ۹۲۷ ه.ق . ) خواهر زاده جامی است . وی از جمله شعرایی است که در ساختن خمسه بتقلید نظامی گنجوی رنج برده اند . دو کتاب از خمسه او عینا مثل نظامی لیلی و مجنون شیرین و خسرو نام دارد . هاتفی مثنوی دیگر نیز در وقایع تاریخ عهد شاه اسماعیل شروع نموده ولی بانجام نرسیده. این مثنوی بسبک و وزن شاهنامه فردوسی است و شاهنامه حضرت شاه اسمعیل نام دارد.

پیشنهاد کاربران

هاتف=فرشته
دوش گفتم بکند لعل لبش چاره من
هاتف غیب ندا داد که اری بکند

بپرس