هابز. ( اِخ ) تامس. حکیم و فیلسوف انگلیسی. در سال 1588 م. در مالمزبری یکی از شهرهای کوچک انگلستان تولد یافته و در سال 1679 در نودودو سالگی درگذشته است. تحصیلات خود را در دانشگاه آکسفورد به پایان رسانید و پس از اتمام دوره دانشگاه در خانواده «کوندیش » ( یکی از خانواده های اشرافی انگلستان ) معلم خصوصی شد. قسمت مهمی ازدوره زندگی او مصادف با انقلابات انگلستان بود، از این رو بارها به مسافرت از انگلستان بیرون رفت. این مسافرتها گاهی به مصاحبت بزرگان بوده و زمانی برای دور بودن از ناامنی و غوغای انقلاب صورت گرفته است. به فلسفه اسکولاستیک با اینکه بنیان علم آن زمان بود توجهی نکرد، از این رو با فرانسیس بیکن و دکارت در واژگون کردن اساس اسکولاستیک همکاری کرد. با اینکه تحصیلاتش در ادبیات بود به سن چهل سالگی در پاریس به ریاضیات و طبیعیات پرداخت. در ریاضی صاحب داعیه شد، امامقام بلندی نیافت. در پاریس معلم چارلز شاهزاده انگلستان گردید که بعداً باعنوان چارلز دوم پادشاه انگلستان شد. هابز در سال 1640 وقتی هنوز در انگلستان بود رساله ای در دفاع از حقوق مطلق پادشاه نوشت ، ولی آن را به چاپ نرسانید. درپاریس در سال 1642 کتاب اصول فلسفه سیاسی را به زبان لاتین نوشت و در سال 1651 م. کتاب لویاتان یا ماده صورت و قدرت حکومت را که شاهکار اوست منتشر کرد.هابز در سال 1652 م. به انگلستان برگشت و بقیه عمررا در آنجا به سر برد و آثار دیگر خود را به زبان لاتین و انگلیسی در لندن به چاپ رسانید. تحقیقاتش در سیاست و اخلاق موجب غوغایی شد، وی به مشاجره بلکه به مخاطره دچار شد. بی اعتنائی او به خدا و دین و بخصوص استدلال او که دین باید تابع دولت و خدمتگزار اجتماع باشد کسانی را که حکومت دین در نظر آنها فوق حکومت ها بود سخت آشفته کرد و او را به بی دینی متهم کردند و تا اندازه ای جهان گردی و سرگردانی وی از این راه بود. با آنکه از حکیمان درجه اول نیست چون محقق و صاحب فکر بود و عمری دراز کرد و به پیری رسید کم کم محترم ومعتبر گردید. نظریاتش در افکار دیگران تأثیر مهم بخشید. اهمیت واقعی هابز در روانشناسی و فلسفه نیست ، بلکه در سیاست و علم جامعه شناسی است. و در این دو رشته نیز اهمیت او در درجه اول از لحاظ نتایجی که به دست آورده است نیست ، بلکه در به کار بردن روش دقیق استدلال علمی است. هابز مردم را متوجه کرد که برای شناختن اجتماع و دستگاه سیاست باید از روانشناسی آدمی شروع کرد و خود او چنین کرد. دستگاه فلسفی او درباره ٔاجتماع و سیاست نتیجه دقیق اصولی است که درباره نفس آدمی به دست آورده است. اگر این اصول صحیح نباشد و ما اکنون می دانیم که صحیح نیست نتایجی که هابز از آن میگیرد نادرست خواهد بود. اما اهمیت او از این لحاظ که روش علمی را در شناختن سیاست و اجتماع به کار برده است همچنان بجا می ماند. از این رو لویاتان یکی از معتبرترین کتابهای جهان درباره اجتماع و سیاست است و در زبان انگلیسی معتبرترین کتاب نوع خویش است. این کتاب شامل چهار قسمت است : قسمت اول که شانزده فصل دارد و عنوان آن «در آدمی » است و در آن نخست هابز عقاید خود را درباره روانشناسی آدمی و سپس عقاید خویش را درباره دین و در فصول 13 و 14 و 15 نظرات خودرا راجع به «وضع طبیعی » و قوانین طبیعی بیان میکند.عنوان قسمت دوم که از لحاظ سیاسی مهمترین قسمت کتاب است «در دولت » است و شامل فصلهای 17 تا 31 کتاب است. ایجاد دولت ، انواع دولت ، حقوق و تکالیف دولت و افراد شورای دولتی و قوانین کیفری و انحلال دولت فصول مهم این قسمت از کتاب است. در قسمت سوم و چهارم که اولی «دولت عیسوی » و دومی «حکومت تاریکی » نام دارد و شامل فصلهای 32 تا 47 کتاب است ، هابز از تشکیلات دینی ورابطه آن با دولت و قدرت دین و دولت در مقابل یکدیگر بحث میکند. آثار برگزیده هابز: کلیات هابز از 1839 تا 1845 م. توسط مولزورث به چاپ رسیده است که شامل پنج اثر به زبان لاتین ویازده اثر به زبان انگلیسی است. مهمترین آثار هابز در ذیل صفحه نقل میشود .بیشتر بخوانید ...
