نیکولای تروبتسکوی

نیکولای سرگیویچ تروبتسکوی ( به روسی: Никола́й Серге́евич Трубецко́й ) ( زاده ۱۶ آوریل ۱۸۹۰، مسکو – درگذشته ۲۵ ژوئن ۱۹۳۸، وین ) زبان شناس روسی بود. او یکی از اعضای اصلی مکتب زبان شناسی پراگ به حساب می آید.
تروبتسکوی در مسکو به دنیا آمد. او از خانواده ای از اشراف روس بود و در واقع یک شاهزاده روسی به شمار می رفت. پدرش، سرگئی نیکولاویچ تروبتسکوی، استاد فلسفه و رئیس دانشگاه مسکو بود. نیکولای در دانشگاه مسکو به تحصیل زبان سانسکریت و زبان شناسی تاریخی پرداخت، آنگاه در لایپزیک ادامه تحصیل داد. در آنجا شاگرد دستوریان جوان ( Young Grammarians ) و همکلاس لئونارد بلومفیلد و لوسی ین تنی یر بود. وقتی آتش انقلاب اکتبر در روسیه به اوج خود رسید، به ناچار از روسیه خارج شد و پس از آنکه در نقاط مختلف اروپای شرقی، تصدی سمت های گوناگون استادی را به عهده گرفت، سرانجام کرسی فقه اللغه زبان های اسلاوونیک را در دانشگاه وین پذیرفت و تا زمان مرگ زودهنگامش در ۱۹۳۸ آنجا ماند. در ۱۹۲۸ ویلم ماتسیوس او را به عضویت در حلقه زبان شناسی پراگ که تازه شکل گرفته بود، دعوت کرد. [ ۱]
تروبتسکوی به همراه رومن یاکوبسن مبانی واج شناسی را پی ریزی کرد. آنها از مشخصه های آوایی، یعنی اتم های سازنده آواها ( مثلاً همخوانی بودن در برابر واکه ای بودن، انسدادی بودن در برابر غیرانسدادی بودن و … صحبت کردند. [ ۲] به یادماندنی ترین خدمت تروبتسکوی به واج شناسی، اثر ناتمام او دربارهٔ اصول کلی واج شناسی با نام «مبانی واج شناسی» بود که پس از مرگش انتشار یافت. [ ۳] تروبتسکوی در کتاب «مبانی واج شناسی»، هم به مباحث نظری واج شناسی توجه دارد و همه به مسائل توصیفی. او به مفهوم تقابل ها در واج شناسی می پردازد و دو نوع تقابل را معرفی می کند: ۱. تقابل پایدار ( constant opposition ) و ۲. تقابل خنثی شونده ( Neutralizable opposition ) . تروبتسکوی در جایگاه خنثی شدنی، قائل به واج شامل است که آن را با حرف بزرگ نشان می دهد. [ ۴]