نیوخ ها ( به روسی: Нивхи ) یا گیلیاک ها مردمان بومی شمال ساخالین و دهانهٔ رود آمور در سرزمین خاباروفسک روسیه اند. نیوخ ها به زبان نیوخ، متعلق به گروه زبان های دیرین سیبری سخن می گویند. بیشتر آنان پیرو شمن باوری هستند، ولی شماری از آنان نیز به مسیحیت ارتدکس گرویده اند.
پیشهٔ اصلی آنان ماهی گیری، شکار و پرورش سگ بوده است. آنان نیمه کوچ نشین اند و در تابستان در کرانهٔ دریا و در زمستان در خشکی در امتداد رودها و آبراهه های برای شکار آزادماهی جاگیر می شوند. زیستگاه آنان محل رویش تایگا ست، زمستان هایی سخت سرد و پربرف و تابستان های ملایم دارد و پوشش درختی آنجا هم تُنُک است.
می نماید که این مردمان از دوران نوسنگی در این سرزمین ها جاگیرشده باشند. پنداشته می شود که جدایش این مردمان به دستهٔ جداگانه - در شمال ساخالین و کرانهٔ رود آمور به گرمایش زمین و پس روی یخ ها برگردد که سبب شده است میان این دو گروه دریایی فاصله افتد. نخستین بار در سدهٔ دوازدهم میلادی در روزنامه های چینی از مردمانی در این حدود با نام جیلیمی یاد شده است که می نماید همین نیوخ ها باید باشند. در ۱۶۴۳ میلادی، واسیلی پویارکوف روس از این مردمان یادکرده و آنان را گیلیاک می خواند.
امپراتوری منچو توانست نیوخ ها را خراج گزار خویش نماید. این وضعیت تا سال ۱۶۸۹ ادامه داشت. در این سال بر پایهٔ پیمان نرچینسک سرزمین های نیوخ نشین میان منچو، روسیه و ژاپن تقسیم شد. تا ۱۸۶۰ سراسر سرزمین های نیوخ نشین به زیر فرمان روسیه تزاری درآمد. آزاری که نیوخ ها از سوی کازاکهای چیره بر ایشان کشیدند سبب شد که در آینده کازاک ها را کینرش به معنای اهریمنان بخوانند. در پایان سدهٔ نوزدهم شمار بسیاری از روس ها به این سرزمین ها تبعید شدند. تبعیدیان با خود بیماری های مانند آبله، طاعون و آنفلوانزا به همراه آورد که بسیاری از نیوخ ها را از پای انداخت.
با انقلاب اکتبر روزگار نیوخ ها بهبود یافت، دولت تازه تاسیس شوروی قوانین تزاری را منسوخ نمود و برپایهٔ مسلک کمونیستی خود خودمختاری نسبی ای به نیوخ ها داد. ولی اندکی پس از آن ورق برگشت و بسیاری از این مردمان ناچار به کار اجباری در کلخوزها شدند. وادار شدن به کشاورزی برای آنان بسیار سخت بود زیرا این ماهی گیران کشاورزی را گناه می دانستند.
نیوخ نامی است که نیوخ ها به خود اطلاق می کنند و در زبان نیوخ معنای شخص یا کَس می دهد. ( در حالت جمع نیوخگو Nivxgu تلفظ می شود ) . در گذشته گاه آنان را گیلیاک نیز می خواندند که به نظر می آید نامی بوده که از جانب همسایگانش بدیشان داده شده است، استفاده از این نام امروزه تقریباً منسوخ شده است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفپیشهٔ اصلی آنان ماهی گیری، شکار و پرورش سگ بوده است. آنان نیمه کوچ نشین اند و در تابستان در کرانهٔ دریا و در زمستان در خشکی در امتداد رودها و آبراهه های برای شکار آزادماهی جاگیر می شوند. زیستگاه آنان محل رویش تایگا ست، زمستان هایی سخت سرد و پربرف و تابستان های ملایم دارد و پوشش درختی آنجا هم تُنُک است.
می نماید که این مردمان از دوران نوسنگی در این سرزمین ها جاگیرشده باشند. پنداشته می شود که جدایش این مردمان به دستهٔ جداگانه - در شمال ساخالین و کرانهٔ رود آمور به گرمایش زمین و پس روی یخ ها برگردد که سبب شده است میان این دو گروه دریایی فاصله افتد. نخستین بار در سدهٔ دوازدهم میلادی در روزنامه های چینی از مردمانی در این حدود با نام جیلیمی یاد شده است که می نماید همین نیوخ ها باید باشند. در ۱۶۴۳ میلادی، واسیلی پویارکوف روس از این مردمان یادکرده و آنان را گیلیاک می خواند.
امپراتوری منچو توانست نیوخ ها را خراج گزار خویش نماید. این وضعیت تا سال ۱۶۸۹ ادامه داشت. در این سال بر پایهٔ پیمان نرچینسک سرزمین های نیوخ نشین میان منچو، روسیه و ژاپن تقسیم شد. تا ۱۸۶۰ سراسر سرزمین های نیوخ نشین به زیر فرمان روسیه تزاری درآمد. آزاری که نیوخ ها از سوی کازاکهای چیره بر ایشان کشیدند سبب شد که در آینده کازاک ها را کینرش به معنای اهریمنان بخوانند. در پایان سدهٔ نوزدهم شمار بسیاری از روس ها به این سرزمین ها تبعید شدند. تبعیدیان با خود بیماری های مانند آبله، طاعون و آنفلوانزا به همراه آورد که بسیاری از نیوخ ها را از پای انداخت.
با انقلاب اکتبر روزگار نیوخ ها بهبود یافت، دولت تازه تاسیس شوروی قوانین تزاری را منسوخ نمود و برپایهٔ مسلک کمونیستی خود خودمختاری نسبی ای به نیوخ ها داد. ولی اندکی پس از آن ورق برگشت و بسیاری از این مردمان ناچار به کار اجباری در کلخوزها شدند. وادار شدن به کشاورزی برای آنان بسیار سخت بود زیرا این ماهی گیران کشاورزی را گناه می دانستند.
نیوخ نامی است که نیوخ ها به خود اطلاق می کنند و در زبان نیوخ معنای شخص یا کَس می دهد. ( در حالت جمع نیوخگو Nivxgu تلفظ می شود ) . در گذشته گاه آنان را گیلیاک نیز می خواندند که به نظر می آید نامی بوده که از جانب همسایگانش بدیشان داده شده است، استفاده از این نام امروزه تقریباً منسوخ شده است.
wiki: نیوخ ها