نیرگونه در زبان هندی به اولین مقام خداوند گفته می شود. خداوند در مقام ذات خود که دارای هیچ گونه اسم و صفتی نیست. فقط ذات پروردگار است.
عبارت یکی بود یکی نبود، بهترین عبارت برای تعریف نیرگونه است. زمانی که می گوییم یکی بود یکی نبود، منظورمان این است که در ابتدای آفرینش کسی بود که در عین بودن گویی که نبود! چرا که این وجودِ والا، فاقد هر گونه صفت ( ولو صفتِ بودن ) است. ( نه بوده و نه نبوده. نه شعور بوده و نه فاقد شعور. نه مهربان بوده و نه نامهربان و. . . )
... [مشاهده متن کامل]
در هند خداوند یا همان برهمن ابتدا در این مقام بوده است. نه دست بوده و نه بی دست. نه وجود بوده و نه لا وجود. به هندی می گویند:آیا برهمن نیرگونه صرفا وجود بوده؟ چواب می دهند Nehi ( نه ) ! نیرگونه یا همان NEHI NEHI به این جنبه از وجود ذات پروردگار اشاره دارد.
( نیرگونه نه این و نه آن است. فراتر از این و آن است! )
پس از آن برهمن نیرگونه یک مرتبه از آن مقام والا نزول کرده است تا شناخته شود. بنابراین برهما را می آفریند و برهما جهان را می آفریند.
برهما احساس تنهایی می کند و با تفکر و مراقبه شروع به خلقت می کند.
در واقع از برهمن نیرگونه، به برهمن سگونه تبدیل می شود. در برهمن سگونه سه خدای برهما ( خدای آفریننده ) ویشنو ( رب و خدای نگاه دارنده جهان ) و شیوا ( خدایی که می کشد ) آفریده شده اند که هر سه تجلی یک خدای ذات واحد به نام نیرگونه هستند.
جالب توجه است که این عقیده ایست که عرفای مسلمان هم به آن باور دارند. به این صورت که ذات پروردگار خالی از هر گونه صفت و تعریفی است ( مانند مقام نیرگونه ) به آن مقام هیچ کس دسترسی ندارد. نه صفت دارد و نه اسم. در مقام ذات پروردگار مهربان و منتقم و رحیم و نور و. . . نیست. والاتر از هر اسم و صفتی است.
تا اینکه الله از مقام ذات کنار می رود و به مقام احدیت و واحدیت وارد می شود که در این مقام هاست که پروردگار دارای اسما و صفات ( آفرینشگر، حی و یموت و رب و رشید و وحید و و کیل و. . . ) می شود. و با اسما و صفات خود به آفریدن جهان می پردازد.
شانکارا فیلسوف هندی معتقد بود برای مقام نیرگونه پروردگار هیچ اسم و صفتی نمی توان در نظر گرفت. به همین خاطر نیرگونه تعریف نشدنی است. اما اگر بخواهند بگویند این ذات و یا نیرگونه چه بوده است و مجبور باشند آن را تعریف کنند به ناچار آن را با سه کلمه معنا می کنند: نیرگونه هستی، آگاهی و سُرور محض است.
عبارت یکی بود یکی نبود، بهترین عبارت برای تعریف نیرگونه است. زمانی که می گوییم یکی بود یکی نبود، منظورمان این است که در ابتدای آفرینش کسی بود که در عین بودن گویی که نبود! چرا که این وجودِ والا، فاقد هر گونه صفت ( ولو صفتِ بودن ) است. ( نه بوده و نه نبوده. نه شعور بوده و نه فاقد شعور. نه مهربان بوده و نه نامهربان و. . . )
... [مشاهده متن کامل]
در هند خداوند یا همان برهمن ابتدا در این مقام بوده است. نه دست بوده و نه بی دست. نه وجود بوده و نه لا وجود. به هندی می گویند:آیا برهمن نیرگونه صرفا وجود بوده؟ چواب می دهند Nehi ( نه ) ! نیرگونه یا همان NEHI NEHI به این جنبه از وجود ذات پروردگار اشاره دارد.
( نیرگونه نه این و نه آن است. فراتر از این و آن است! )
پس از آن برهمن نیرگونه یک مرتبه از آن مقام والا نزول کرده است تا شناخته شود. بنابراین برهما را می آفریند و برهما جهان را می آفریند.
برهما احساس تنهایی می کند و با تفکر و مراقبه شروع به خلقت می کند.
در واقع از برهمن نیرگونه، به برهمن سگونه تبدیل می شود. در برهمن سگونه سه خدای برهما ( خدای آفریننده ) ویشنو ( رب و خدای نگاه دارنده جهان ) و شیوا ( خدایی که می کشد ) آفریده شده اند که هر سه تجلی یک خدای ذات واحد به نام نیرگونه هستند.
جالب توجه است که این عقیده ایست که عرفای مسلمان هم به آن باور دارند. به این صورت که ذات پروردگار خالی از هر گونه صفت و تعریفی است ( مانند مقام نیرگونه ) به آن مقام هیچ کس دسترسی ندارد. نه صفت دارد و نه اسم. در مقام ذات پروردگار مهربان و منتقم و رحیم و نور و. . . نیست. والاتر از هر اسم و صفتی است.
تا اینکه الله از مقام ذات کنار می رود و به مقام احدیت و واحدیت وارد می شود که در این مقام هاست که پروردگار دارای اسما و صفات ( آفرینشگر، حی و یموت و رب و رشید و وحید و و کیل و. . . ) می شود. و با اسما و صفات خود به آفریدن جهان می پردازد.
شانکارا فیلسوف هندی معتقد بود برای مقام نیرگونه پروردگار هیچ اسم و صفتی نمی توان در نظر گرفت. به همین خاطر نیرگونه تعریف نشدنی است. اما اگر بخواهند بگویند این ذات و یا نیرگونه چه بوده است و مجبور باشند آن را تعریف کنند به ناچار آن را با سه کلمه معنا می کنند: نیرگونه هستی، آگاهی و سُرور محض است.