نگاهی به ادبیات شفاهی مردم جزیره هرمز

[ویکی نور] در این پژوهش که توسط بابک دهقانی بر پایه ی ادبیاتِ بومی و شفاهیِ مردم جزیره هرمز واقع در استان هرمزگان بنا نهاده شده است؛ سعی بر آن شده تا ادبیات شفاهی مردم در بخش های مختلف از جمله، لالایی ها، ضرب المثل ها، قصص، نوای صیادان و ... مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
قابلیت های زبان و مجال کشف و شهود در آن و همچنین تعهد و توانایی مردم خونگرم به زبان مادری شان محققان را به این بستر کشانده است تا شاید با پژوهشی کوتاه بتوانند زبان و گویش مردم را به سمع و بصر جهانیان برسانند و آنها را از زبان شیرین مادریِ بخشی از استان هرمزگان آشنا سازند.
همه ی انسان ها به خوبی می دانند که پوشش و گویش دو عنصر جدایی ناپذیر در شناسایی فرهنگ یک منطقه می باشد. در همین راستا مردم جزیره ی هرمز که دارای گویش منحصر به فردی می باشد از پوشش خود دریغ ننموده و تا به امروز حدود 97 درصد مردم با پوشش محلی در بازارها، محل های کسب، پارک ها و خیابان ها به چشم می خورند.
البته نباید فراموش کنیم که وجود پل های ارتباطی و سواد بصری بسیار در نحوه ی برخورد و فرهنگ پذیری مردم نقش بسزایی را ایفا می کند اما مهمان نوازی مردم منطقه چیزی نیست که از جایی یا کسی تاثیر بپذیرد. بلکه آن ها با دل خود به مردم محبت کرده و سعی در گذاشتن تاثیرات مثبت و پیشرفت فضای شهری خود دارند.
فرهنگ عوام در زبان فارسی، معادل کلمه ی بین المللی فولکلور گرفته شده است. فولکلور نیز کلمه ایست مرکب از دو جزء: یکی Folk و دیگری Lore و معنی آن دانش عوام است. نخستین کسی که این کلمه را به عنوان اسم این رشته ی مبسوطی که مورد بحث ماست اختیار کرد آمبرواز مورتن است که به سال 1885 میلادی این عنوان را برگزید و مدت ها گذشت تا تمام ملت ها این کلمه را به همین صورت قبول کردند و ترکیب مذکور جنبه ی بین المللی به خود گرفت. در زبان فارسی فولکلور را "فرهنگ عامه" و "فرهنگ عوام" و "دانش عوام" ترجمه کرده اند. مرحوم هدایت آن را "فرهنگ توده" خواند. (محجوب؛ 1382: 35) ادبیات شفاهی هر منطقه نشانگر فرهنگ عامه آن منطقه است، زیرا به طور شفاهی سینه به سینه منقل می شود و هر نسل به سهم خود چیزی بر آن می افزاید و غنای بیشتری به آن می بخشد و اگر به موقع برای ثبت و ضبط و مکتوب ساختن آن تلاش نشود به تدریج از خاطره ها و حافظه ها فراموش خواهد شد. (چاهستانی؛ 1396: 3) واقع شدن استان هرمزگان در کرانه های خلیج فارس و تنگه هرمز موجب شد که این محدوده از نظر تاریخی و فرهنگی حائز اهمیت شود. همان گونه که رود نیل نقش اصلی و کلیدی را در تاریخ مصر بازی می کند، به همان نسبت خلیج فارس را می توان گلوگاه مهم و حیاتی تاریخ و تمدن و اقتصاد ایران دانست. (وثوقی؛ 1384: 7)
"عبارت است از آن‏گونه سخنانی که از حدّ سخنان عادی، برتر و والاتر بوده است و مردم، آن سخنان را در میان خود، ضبط و نقل کرده ‏اند و از خواندن و شنیدن آن ها دگرگون گشته و احساس غم، شادی یا لذّت کرده ‏اند."