نهان نگاری

نهان نگاری یا واترمارک ( به انگلیسی: Watermarking ) که در زبان فارسی به چاپ سفید ترجمه شده است، طرحی است که علاوه بر طرح زمینه، به صورتی غیر محسوس بر روی اسناد کاغذی چاپ می شود و با کمک رنگ روشن تر یا از راه در معرض نور قرار گرفتن قابل رؤیت می باشد. واترمارکینگ دیجیتال رابطهٔ نزدیکی با نهان نگاری و پنهان سازی داده دارد؛ ولی با این حال، بسته به کاربردهایی که دارد، تفاوت هایی نیز مشاهده می شود؛ لذا در عین حال که می توان از مفاهیم مشابه در نهان نگاری برای ارزیابی الگوریتم های واترمارکینگ بهره گرفت، نباید از تفاوت هایی که در عمل بین آن ها وجود دارد، غافل بود.
با رشد فناوری دیجیتال طی دهه های گذشته، ارسال و ذخیره رسانه های الکترونیکی افزایش یافته است؛ چرا که نسخه برداری از داده ها بدون هیچ افت کیفیت و با هزینه ای بسیار اندک امکان پذیر شده است. بدین ترتیب بهره گیری از آثار دیجیتال بدون رعایت حق نشر، دست کاری اسناد و استفاده از اسناد جعلی ابعاد تازه تری یافته است. استفاده از سیستم های رمزنگاری قدیمی این امکان را به وجود می آورند که تنها دارندهٔ کلید بتواند متن رسانهٔ رمز شده را مشاهده کند، ولی در چنین حالتی نیز پس از رمزگشایی داده ها امکان استفاده غیرمجاز از آن وجود خواهد داشت؛ بنابراین روش های قدیمی رمزنگاری برای جلوگیری از استفادهٔ غیرمجاز حملات بداندیشانه کارایی لازم را نخواهند داشت. در این شرایط گنجاندن داده، به صورت غیرمحسوس، برای جلوگیری از استفاده های غیرمجاز از پتانسیل تجاری بالایی برخوردار است.
برای غلبه بر این مشکل، واترمارکینگ دیجیتال مطرح شده است.
در برخی موارد ممکن است به نظر برسد با رمزنگاری داده ها بتوان یک سطح امنیت مناسب برای آن ها فراهم ساخت، اما این شیوه عملاً موجب تحریک مهاجمان می شود. حتی پیش از این نیز مخفی کردن متن بر رمز کردن آن ترجیح داده می شد. هرچند آغاز رمزنگاری مدرن را دوران نوزایی در اروپا می دانند، ولی در سال ۱۶۴۱ افرادی بودند که پنهان سازی داده را بر رمزنگاری ترجیح می داده اند{Petitcolas, ۱۹۹۹ #۳۰}. برتری های پنهان نمودن داده بر رمزنگاری در کاربردهای امروزی نیز آشکار است؛ برای روشنی بیشتر تصور کنید که سفارتخانهٔ یک کشور خارجی قصد دارد پیامی را به یک جاسوس ناشناس ارسال کند، در چنین حالتی اگر پیام را به صورت رمز درآورد، منابع اطلاعاتی به راحتی به هویت جاسوس پی می برند. یکی از مهمترین شاخه های مخفی پنهان سازی، نهان نگاری می باشد. در حالی که هدف از رمزنگاری محافظت از داده می باشد، در نهان نگاری هدف به طور خاص مخفی کردن وجود آن هاست. در نهان نگاری داده، هدف ارسال یک پیام و اطلاعاتی تحت پوشش ارسال یک دادهٔ بی ضرر می باشد. در این جا هدف اصلی داده ای است که پنهان شده است و اطلاعات پوششی دارای اهمیت نمی باشد. برخلاف نهان نگاری در واترمارکینگ، دادهٔ گنجانده شده به دلیل اهمیت بالای سیگنال میزبان می باشد، که با اهداف متفاوتی نظیر حفظ حق نشر، درستی و تمامیت داده، ره گیری مسیر انتشار و … انجام می شود. در واقع تفاوت اصلی این دو روش در سیگنال دارای ارزش می باشد که در نخستین مورد، پیام گنجانده شده و در دیگری خود میزبان است که دارای ارزش می باشد.