نهاز

لغت نامه دهخدا

نهاز. [ ن ُ ] ( اِ ) پیشرو رمه باشد چون ارکاج. ( لغت فرس اسدی ). پیشرو رمه و گله گوسفند باشد و به استعارت همه پیشروان رانهاز گویند. ( صحاح الفرس ). بزی باشد که پیش رو گله گوسفندان باشد و آن را نخراز نیز گویند و به عربی آن را کراز خوانند. ( از جهانگیری ). بزی باشد که در پیش گله رود و به تازی قابل گویند و سروران و پیشروان را نیز گویند به استعاره. ( اوبهی ). بزی و گوسفندی که پیش پیش گله گوسفندان به راه رود و به عربی کراز خوانند و به طریق استعاره بر سروران و پیشوایان قوم اطلاق کنند و به این معنی به فتح اول هم آمده است. ( از برهان ) ( از انجمن آرا ) ( از آنندراج ). و سروری به فتح اول دانسته. ( از انجمن آرا ) ( از آنندراج ) :
تازیان و دوان همی آمد
همچو اندر فسیله اسپ نهاز.
رودکی.
من ز خداوند تو نندیشم ایچ
علم ترا بیش نگیرم نهاز.
خسروی ( یادداشت مؤلف ).
غولان غرچه گیر ز خار و خس در او
گمراه گشته چون رمه میش بی نهاز.
روحی ولوالجی.
سپه دشمن او را رمه ای دان که در او
نه چراننده شبان است و نه ره جوی نهاز.
فرخی.
بر سر دیو ترا عقل بسنده ست رقیب
بر ره خیر ترا علم بسنده ست نهاز.
ناصرخسرو.
سوی چشمه شوربختی شتابد
کرا آز باشد دلیل و نهازش.
ناصرخسرو.
نروم این بزرگ رمه
که بدو در نهاز شد بز لنگ.
ناصرخسرو.
راستی کن تا شود جان تو شاد از بهر آنک
جفت غم گردد شبان چون کج رود روزی نهاز.
سنائی.
عدوی جاه ترا بخت چون نهاز شده ست
به پای خویش همی آردش سوی مسلخ.
سوزنی.
ز بیم هیبت و سهم سیاست تو به دشت
ز گرگ پنجه فروریزد از نهیب نهاز.
سوزنی.
ای ز سهم پهلوان و رای عدل آموز تو
یوز از آهو در گریز افتاده و گرگ از نهاز.
سوزنی.
نهاز. [ ن ِ ] ( اِ ) ترس. بیم . ( برهان قاطع ). || تیس. ( نصاب الصبیان ) ( دهار ). بز نر. ( دهار ). بز نر که ماده های گله را بارور گرداند. ( غیاث اللغات از شرح نصاب ). رجوع به نُهاز شود.
نهاز. [ ن ُ / ن ِ] ( ع اِ ) اندازه. قدر. ( از منتهی الارب ). زهاء. ( متن اللغة ). گویند هذا نهاز ذلک ؛ ای قدره. ( منتهی الارب ).بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

بزی که پیشاپی گله حرکت کند، پیشروگله، ترس، بیم
۱ - بزی و گوسفندی که پیشرو رمه باشد : (( ز بیم و هیبت و سهم سیاست تو بدشت ز گرگ بچه فرو ریزد از نهیب نهاز ) ) ۲ - پیشوای قوم سرور .
خر که بر سینه خیزد به رفتار ٠ خری که دررفتن به سینه بر خیزد ٠

فرهنگ معین

(نِ ) (اِ. ) ترس ، بیم .
(نُ ) (اِ. ) بُز پیشرو گله ، بزی که پیشاپیش گله حرکت می کند.

فرهنگ عمید

۱. بزی که پیشاپیش گله حرکت کند، پیشرو گله.
۲. (اسم، صفت ) [مجاز] پیشرو.
ترس، بیم.

پیشنهاد کاربران

اصطلاحی در نقشه های قدیمی
بیرون زدگی پلان های قدیمی را نهاز میگفتند

بپرس