نمایشنامه

نمایشنامه، [ ۱] پی یِس ( به فرانسوی: pièce de théâtre ) یا تئاترنوشت به متن قابل نمایشی گفته می شود که در تئاتر یا صحنه ای نمایش محور اجرا می شود. [ ۲] نمایشنامه ها با این که شامل حرکات و جزئیات صحنه هستند؛ اما در قالب گفتگو بین شخصیت ها نیز نوشته می شوند. به نویسندهٔ نمایش نامه «نمایشنامه نویس» می گویند. واژه نمایشنامه گاه به صورت نمایش نامه نیز نوشته می شود.
مکان و زمان رخ دادن حوادث و نیز توضیح دربارهٔ صحنه، قبل از نوشتن متن نمایش اهمیّت دارند. در نمایشنامه حالات چهره ی بازیگر نیز ذکر می شود. هر پرده از نمایش شامل بخش های مختلفی است که ساختار نمایشنامه را تشکیل می دهند.

نمایش نامه (drama)
(یا: درام) گونه ای اثر مکتوب. نمایش نامه تئاتری به قصد اجرا توسط بازیگران برای تماشاچیان نوشته می شود. نمایش نامه منظوم و نمایش نامه منثور را نیز می توان (گاه حتی در اثری واحد) به اجرا درآورد، اما گاهی نمایش نامه فقط برای خواندن نوشته می شود نه برای اجرا. این اصطلاح کلاً، به همۀ نمایش های مربوط به دورۀ سبک های گوناگون، مثل نمایش نامۀ یونانی یا نمایش نامۀ دوران بازگشت، و نیز مجموعه آثار یک نمایش نامه نویس، که برای اجرا نوشته شده است، به کار می رود. نمایش نامه از این نظر از دیگر متون ادبی متمایز است که اثری نمایشی است و امکان قرائت های نامحدود از آن وجود دارد و علاوه بر نویسنده عوامل دیگری نظیر کارگردان، طرّاح، بازیگران، و کارکنان فنی نیز در شکل گیری آن مؤثرند. (← تئاتر؛ کُمدی؛ تراژدی؛ میم؛ پانتومیم). این گونۀ هنری در ایران از قرن ۱۰ق با نمایش نامه های مذهبی سنتی مانند تعزیه، که منظوم بود و متن نوشته شده داشت، و نمایش های طنز مانند بقال بازی، نمایش روحوضی و سیاه بازی رواج یافت. به جز تعزیه، نمایش های دیگر متن دست نویس نداشتند و بازیگران الگوهای استانداردی را دنبال می کردند. نمایش نامه نویسی مدرن ایران از قرن ۱۳ق با آشنایی افراد تحصیل کرده با تئاتر غرب آغاز شد. حاصل این آشنایی ترجمۀ بسیاری از آثار ادبی غرب بود که در حضور افراد خاندان سلطنتی به نمایش درمی آمد. از نخستین آثاری که به فارسی برگردانده شد، گزارش مردم گریز اثر مولیر بود که میرزا حبیب اصفهانی آن را ترجمه کرد.