نمایش در ایران کتابِ بهرام بیضایی در تاریخِ نمایشِ ایران است که معتبرترین پژوهش دربارهٔ نمایشِ سنّتیِ ایرانی شناخته شده است. این را صادق کیا همچون موضوعِ «رسالهٔ ختمِ تحصیلی» ِ لیسانسِ ادبیاتِ فارسیِ بیضایی در دانشگاهِ تهران نپذیرفت، بیضایی در ۱۳۳۸ دانشگاه را ترک کرد، از ۱۳۴۱ انتشارِ سلسلهٔ مقالاتِ «نمایش در ایران» را آغاز کرد، و در ۱۳۴۴ مجموعش را به صورتِ این کتاب منتشر کرد − که، به قولی، شد «پایهٔ استوار تاریخ نویسی نمایش در ایران».
... [مشاهده متن کامل]
یک لغت نامهٔ مصطلحاتِ نمایشی هم ضمیمهٔ کتاب است که ارزشِ لُغوی دارد.
عبّاس جوانمرد به یاد آورده که «با اصرار و تأکید و سفارش» ِ فرّخ غفّاری بود که سلسلهٔ چهارده گانهٔ مقالاتِ «نمایش در ایران» در دورهٔ سوّمِ مجلّه موسیقی ( از شمارهٔ ۶۲ تا ۷۷ به سال های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ ) منتشر شد؛ و سپس تر، در مهرِ ۱۳۴۴، مجموعِ این مقاله ها در کتابی به نامِ نمایش در ایران: با شصت تصویر و طرح و یک واژه نامه در چاپخانهٔ کاویان به سفارشِ نویسنده طبع شد. نکته هایی دربارهٔ مارافسایی و معرکه گیری در مقالات بود که در کتاب نیامد. این کتاب سال ها نایاب بود و به طورِ غیرقانونی تکثیر می شد، تا سرانجام در سالِ ۱۳۷۹ انتشاراتِ روشنگران و مطالعاتِ زنان با اجازهٔ اکراه آمیزِ بیضایی، که می خواست کتابش را بازبنویسد و به صورتِ جدیدی منتشر کند، چاپِ نویی ازش منتشر کرد.
در این بخش بیضایی شش یا هفت علّتِ «کم رشدی» ِ نمایش در ایران را برمی شمارد.
اساس نمایش های پیش از اسلام بر آیین هایی بوده است که در نزد اقوام به شکل دست جمعی و عمومی گرداگرد سنن و آداب روزگارانشان میگذشته است. متن مشخصی به عنوان نوشته ای نمایشی از آن روزگار باقی نیست . نمایشگران از سنت های شفاهی استفاده کرده و سینه به سینه این آیین های نمایشی را منتقل میکردند.
نقالی عبارت است از نقل یک واقعه یا قصه ، به شعر یا به نثر، با حرکات و حالات و بیان مناسب در برابر جمع. نقالی از آن جهت که قصد القا اندیشه خاصی را با توسل به استدلال ندارد و از آنرو که با داستان های قهرمانی سر و کار دارد با خطابه متفاوت است.
نمایشهای عروسکی را ما امروزه با به کار بردن دو عنوان یکی سایه بازی و یکی خیمه شب بازی از یکدیگر جدا میکنیم. اما در قدیم این دو گونه به دلیل شباهت های ظاهری مجموعه ی واحدی بشمار می رفته است. در سایه بازی عروسک ها در برابر یک منبع نور حرکت میکنند و ما سایه آنها را میبینیم اما در خیمه شب بازی تماشاگر مستقیما عروسک های متحرک را با بعد و رنگ بر صحنه میدید نه سایه آنها را.
... [مشاهده متن کامل]
یک لغت نامهٔ مصطلحاتِ نمایشی هم ضمیمهٔ کتاب است که ارزشِ لُغوی دارد.
عبّاس جوانمرد به یاد آورده که «با اصرار و تأکید و سفارش» ِ فرّخ غفّاری بود که سلسلهٔ چهارده گانهٔ مقالاتِ «نمایش در ایران» در دورهٔ سوّمِ مجلّه موسیقی ( از شمارهٔ ۶۲ تا ۷۷ به سال های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ ) منتشر شد؛ و سپس تر، در مهرِ ۱۳۴۴، مجموعِ این مقاله ها در کتابی به نامِ نمایش در ایران: با شصت تصویر و طرح و یک واژه نامه در چاپخانهٔ کاویان به سفارشِ نویسنده طبع شد. نکته هایی دربارهٔ مارافسایی و معرکه گیری در مقالات بود که در کتاب نیامد. این کتاب سال ها نایاب بود و به طورِ غیرقانونی تکثیر می شد، تا سرانجام در سالِ ۱۳۷۹ انتشاراتِ روشنگران و مطالعاتِ زنان با اجازهٔ اکراه آمیزِ بیضایی، که می خواست کتابش را بازبنویسد و به صورتِ جدیدی منتشر کند، چاپِ نویی ازش منتشر کرد.
در این بخش بیضایی شش یا هفت علّتِ «کم رشدی» ِ نمایش در ایران را برمی شمارد.
اساس نمایش های پیش از اسلام بر آیین هایی بوده است که در نزد اقوام به شکل دست جمعی و عمومی گرداگرد سنن و آداب روزگارانشان میگذشته است. متن مشخصی به عنوان نوشته ای نمایشی از آن روزگار باقی نیست . نمایشگران از سنت های شفاهی استفاده کرده و سینه به سینه این آیین های نمایشی را منتقل میکردند.
نقالی عبارت است از نقل یک واقعه یا قصه ، به شعر یا به نثر، با حرکات و حالات و بیان مناسب در برابر جمع. نقالی از آن جهت که قصد القا اندیشه خاصی را با توسل به استدلال ندارد و از آنرو که با داستان های قهرمانی سر و کار دارد با خطابه متفاوت است.
نمایشهای عروسکی را ما امروزه با به کار بردن دو عنوان یکی سایه بازی و یکی خیمه شب بازی از یکدیگر جدا میکنیم. اما در قدیم این دو گونه به دلیل شباهت های ظاهری مجموعه ی واحدی بشمار می رفته است. در سایه بازی عروسک ها در برابر یک منبع نور حرکت میکنند و ما سایه آنها را میبینیم اما در خیمه شب بازی تماشاگر مستقیما عروسک های متحرک را با بعد و رنگ بر صحنه میدید نه سایه آنها را.
