باژ
واج
نماز زرتشتیان
طغرل طهماسبی
نماز واژه یی است پهلوی ( نَماچ ) به معنی سرفرودآوری برای تعظیم که در میان مسلمانان به طور وجوب پنج بار در شبانه روز ادا می گردد و آن ترکیبات و اعمال به خصوص و متفاوتی را شامل است.
... [مشاهده متن کامل]
نمازهای یومیّه ( صبح، ظهر، عصر و . . . ) ، نماز جمعه، نماز آیات، نماز استسقاء، نماز عید فطر و . . . نمازهایی است که در شرایط گوناگون به جای آورده می شود.
امّا نمازهای واجب یومیّه در میان مسلمانان، که در میانِ ما ایرانیان سابقه یی چندهزار ساله ی قبل از اسلام دارد، شباهت بسیاری به نمازهای اداشده ی روزگاران باستانِ ایران دارد.
زرتشت ـ پیامبر ایران باستان ـ برای پیروان خود پنج گاه نماز در شبانه روز تعیین کرد که از حیث اوقات پنجگانه و سایر شرایط و آداب و رسوم ـ که در پی خواهد آمد ـ به تقریب منطبق بر هم اند:
در مَزدیَسنا، شبانه روز به 5 قسمت تقسیم شده و هرکدام به نام فرشته یی نماز خاصّی دارد به این قرار:
1ـ هاون گاه، وقت آن از برآمدن خورشید است تا ظهر.
2ـ رپیت وین گاه، موقع آن ظهر است تا سه تسو ( ساعت ) بعد از ظهر.
3ـ اُزیرین گاه، از سه ساعت بعد از ظهر آغاز می شود و تا اوّل شب و پیداشدن ستاره خاتمه می یابد.
4ـ اَیویس روتریمگاه، وقت آن از اوّل شب است تا نیمه ی شب.
5ـ اُشَهین گاه، وقت آن از نیمه ی شب است تا طلوع خورشید.
در روایات داراب هرمزدیار چنین آمده: هاون گاه 6 ساعت است، رپیت گاه 3 ساعت، اُزیرین گاه 3 ساعت، اویس روتریمگاه 6 ساعت و اُشَهین گاه نیز 6 ساعت.
برای به جا آوردن نماز شرایطی منظور شده که به شرح زیر است:
1ـ پاک کردن تَن از هرگونه کثافت و نجاست.
2ـ پاک کردن لباس از هرگونه پلیدی، مردار، خون و ناخن و موی.
3ـ دربرداشتنِ سدره و کُشتی*
4ـ شستن دست و صورت که وضو نامیده می شود.
5ـ پاک بودنِ محلّ نماز از هرگون پلیدی و نسا ( لاشه ی حیوانات و تن مرده ) و هیرنسا** ( اطراف محلّ نماز تا چهل گام یا حدّاقل سه گام باید پاک و تمیز باشد ) .
6ـ محلّ نماز به زور از کسی گرفته نشده باشد یا از پولِ دزدی خریده نشده باشد.
ترتیب وضو
ترتیب وضو این گونه است که: دست ها را تا مچ و صورت را تا بناگوش و زیر زَنخ و بالای پیشانی و نیز پاها را تا قوزک، 3 بار با آب تمیز، خوب شستشو می دهند. آنگاه دعای دست و روی شستن را که «سروشِ باج» نام دارد، می خوانند و به نو کردنِ کُشتی ( باز و بسته کردنِ کشتی ) پرداخته، پس از آن شروع به خواندن نماز می کنند. در صورتی که آب نباشد و یا به علّتی استعمالِ آب مجاز نباشد، در این صورت دست ها را 3 بار به روی خاکِ تمیز می زنند و سپس به صورت و پشتِ دست می کشند.
هنگام وضو گرفتن، دعایی به نام سروش باج می خوانند:
به نام ایزد بخشاینده ی بخشایشگرِ مهربان
به خشنودیِ اهورامزدا ـ اشم وهی ( 3 بار ) ـ من اقرار دارم و استوارم به دینِ مزدیسنی که آورنده ی زرتشت، مخالفِ دیوپرستی و کیشِ اهورایی است.
اگر بامداد باشد:
به هاون ( صبحگاه ) اشو و سردار اشوئی یزشن و نیایش و درود و ستایش باد ـ به دهدار نیکخواهی که اشو و سردار اشوئی باشد یزشن و نیایش و درود و ستایش باد.
اگر نیمروز باشد:
به رفتون ( نیمروز ) اشو و سردار اشوئی یزشن و نیایش و درود و ستایش باد ـ به شهردار مردم نوازی که اشو و سردار اشوئی باشد یزشن و نیایش و درود و ستایش باد.
اگر پسین باشد:
به ازیران ( پسین ) اشو و سردار اشوئی یزشن و نیایش و درود و ستایش باد ـ به پادشاه بادرام پروری که اشو و سردار اشوئی باشد یزشن و نیایش و درود و ستایش باد.
اگر شب باشد:
به ایوه سریترم ( شامگاه ) اشو و سردار اشوئی یزشن و نیایش و درود و ستایش باد ـ به پیشوای روحانی بشردوستی که اشو و سردار اشوئی باشد یزشن و نیایش و درود و ستایش باد.
اگر نیم شب باشد:
به اشهن ( سحرگاه ) اشو و سردار اشوئی یزشن و نیایش و درود و ستایش باد. به کدخدای نیک خواهی که اشو و سردار اشوئی باشد یزشن و نیایش و درود و ستایش باد.
قبله
پرستشِ «سو» ( قبله ) در کیشِ مزدیسنا: از لحاظ اینکه نمی توان برای خدا حدود و جهتی را در نظر گرفت، از این روی به گاهِ نماز خواندن، به سوی نور و روشنایی از قبیل آفتاب و ماه و آتش روی می کنند.
زرتشتی ها به سوی نور و روشنایی می ایستند و نماز می خوانند و برداشت آن ها از نور و روشنایی چنین است که: فروغِ نور و روشناییِ ظاهر، نموداری از نور و روشناییِ عالَمِ حقیقت و معنویّت می باشد و در طراوتِ روح و دل، اثری بس بزرگ دارد و انسان را به تجلّیّات انوار خدایی متوجّه می سازد. تمام آفریدگان به نور نیازمند هستندو همان گونه که حیوانات با بهره گیری از نور زنده اند و نباتات از نور، زندگی می گیرند، چنانکه اگر گلدانی را پشت پنجره بگذاریم، پس از چند روز می بینیم که برگ ها و شاخه های آن به سوی نور متمایل می شود. در کتاب های مقدّسِ دینی، خداوند همیشه خود و پیامبرانِ خود را نور معرّفی می کند؛ به برخی از پیامبران بنی اسرائیل خداوند به چهره ی آتش و نور نمایان می گردد.
نماز مزدیسنا و ترجمه ی آن
نماز اوّل:
* ( اوستایی ) : خَشْنَهُ تْره أهورَه مَزدا. أشِمْ وُ هووَهیشتِ مْ أستی. اُشتا أستی اُشتا أهمایی. هِیَتْ أشنائی وَ هیشتائی أشِمْ.
( فارسی ) : به خشنودی اهورامزدا ـ به نام خداوند بخشاینده ی بخشایشگر مهربان ـ پاکی و راستی بهترین نیکویی است و هم مایه ی سعادت است، سعادت از برای کسی است که راست و خواستارِ بهترین راستی است.
نماز دوم:
* خَشْنَهُ تْره أهورَه مَزدا. یَتا اهووئی ریوُ. أتارَتوش أشات چیتْ هَچا. وَنگِهوش دَزْدامَنَنْگهو. شِیئوتُ نَنِمْ أنگئوش مَزدائی. خَشَتْرِم چاأهورایی آ. یِمْ دِریگوُ بِیودَدَتْ و استارِم.
( به خشنودی اهورا مزدا ـ به نام خداوند بخشاینده ی بخشایشگرِ مهربان. همان گونه که سردار دنیا ( اهو ) توانا و نیرومند است به همان انداز . . .
طغرل طهماسبی
نماز واژه یی است پهلوی ( نَماچ ) به معنی سرفرودآوری برای تعظیم که در میان مسلمانان به طور وجوب پنج بار در شبانه روز ادا می گردد و آن ترکیبات و اعمال به خصوص و متفاوتی را شامل است.
... [مشاهده متن کامل]
نمازهای یومیّه ( صبح، ظهر، عصر و . . . ) ، نماز جمعه، نماز آیات، نماز استسقاء، نماز عید فطر و . . . نمازهایی است که در شرایط گوناگون به جای آورده می شود.
امّا نمازهای واجب یومیّه در میان مسلمانان، که در میانِ ما ایرانیان سابقه یی چندهزار ساله ی قبل از اسلام دارد، شباهت بسیاری به نمازهای اداشده ی روزگاران باستانِ ایران دارد.
زرتشت ـ پیامبر ایران باستان ـ برای پیروان خود پنج گاه نماز در شبانه روز تعیین کرد که از حیث اوقات پنجگانه و سایر شرایط و آداب و رسوم ـ که در پی خواهد آمد ـ به تقریب منطبق بر هم اند:
در مَزدیَسنا، شبانه روز به 5 قسمت تقسیم شده و هرکدام به نام فرشته یی نماز خاصّی دارد به این قرار:
1ـ هاون گاه، وقت آن از برآمدن خورشید است تا ظهر.
2ـ رپیت وین گاه، موقع آن ظهر است تا سه تسو ( ساعت ) بعد از ظهر.
3ـ اُزیرین گاه، از سه ساعت بعد از ظهر آغاز می شود و تا اوّل شب و پیداشدن ستاره خاتمه می یابد.
4ـ اَیویس روتریمگاه، وقت آن از اوّل شب است تا نیمه ی شب.
5ـ اُشَهین گاه، وقت آن از نیمه ی شب است تا طلوع خورشید.
در روایات داراب هرمزدیار چنین آمده: هاون گاه 6 ساعت است، رپیت گاه 3 ساعت، اُزیرین گاه 3 ساعت، اویس روتریمگاه 6 ساعت و اُشَهین گاه نیز 6 ساعت.
برای به جا آوردن نماز شرایطی منظور شده که به شرح زیر است:
1ـ پاک کردن تَن از هرگونه کثافت و نجاست.
2ـ پاک کردن لباس از هرگونه پلیدی، مردار، خون و ناخن و موی.
3ـ دربرداشتنِ سدره و کُشتی*
4ـ شستن دست و صورت که وضو نامیده می شود.
5ـ پاک بودنِ محلّ نماز از هرگون پلیدی و نسا ( لاشه ی حیوانات و تن مرده ) و هیرنسا** ( اطراف محلّ نماز تا چهل گام یا حدّاقل سه گام باید پاک و تمیز باشد ) .
6ـ محلّ نماز به زور از کسی گرفته نشده باشد یا از پولِ دزدی خریده نشده باشد.
ترتیب وضو
ترتیب وضو این گونه است که: دست ها را تا مچ و صورت را تا بناگوش و زیر زَنخ و بالای پیشانی و نیز پاها را تا قوزک، 3 بار با آب تمیز، خوب شستشو می دهند. آنگاه دعای دست و روی شستن را که «سروشِ باج» نام دارد، می خوانند و به نو کردنِ کُشتی ( باز و بسته کردنِ کشتی ) پرداخته، پس از آن شروع به خواندن نماز می کنند. در صورتی که آب نباشد و یا به علّتی استعمالِ آب مجاز نباشد، در این صورت دست ها را 3 بار به روی خاکِ تمیز می زنند و سپس به صورت و پشتِ دست می کشند.
هنگام وضو گرفتن، دعایی به نام سروش باج می خوانند:
به نام ایزد بخشاینده ی بخشایشگرِ مهربان
به خشنودیِ اهورامزدا ـ اشم وهی ( 3 بار ) ـ من اقرار دارم و استوارم به دینِ مزدیسنی که آورنده ی زرتشت، مخالفِ دیوپرستی و کیشِ اهورایی است.
اگر بامداد باشد:
به هاون ( صبحگاه ) اشو و سردار اشوئی یزشن و نیایش و درود و ستایش باد ـ به دهدار نیکخواهی که اشو و سردار اشوئی باشد یزشن و نیایش و درود و ستایش باد.
اگر نیمروز باشد:
به رفتون ( نیمروز ) اشو و سردار اشوئی یزشن و نیایش و درود و ستایش باد ـ به شهردار مردم نوازی که اشو و سردار اشوئی باشد یزشن و نیایش و درود و ستایش باد.
اگر پسین باشد:
به ازیران ( پسین ) اشو و سردار اشوئی یزشن و نیایش و درود و ستایش باد ـ به پادشاه بادرام پروری که اشو و سردار اشوئی باشد یزشن و نیایش و درود و ستایش باد.
اگر شب باشد:
به ایوه سریترم ( شامگاه ) اشو و سردار اشوئی یزشن و نیایش و درود و ستایش باد ـ به پیشوای روحانی بشردوستی که اشو و سردار اشوئی باشد یزشن و نیایش و درود و ستایش باد.
اگر نیم شب باشد:
به اشهن ( سحرگاه ) اشو و سردار اشوئی یزشن و نیایش و درود و ستایش باد. به کدخدای نیک خواهی که اشو و سردار اشوئی باشد یزشن و نیایش و درود و ستایش باد.
قبله
پرستشِ «سو» ( قبله ) در کیشِ مزدیسنا: از لحاظ اینکه نمی توان برای خدا حدود و جهتی را در نظر گرفت، از این روی به گاهِ نماز خواندن، به سوی نور و روشنایی از قبیل آفتاب و ماه و آتش روی می کنند.
زرتشتی ها به سوی نور و روشنایی می ایستند و نماز می خوانند و برداشت آن ها از نور و روشنایی چنین است که: فروغِ نور و روشناییِ ظاهر، نموداری از نور و روشناییِ عالَمِ حقیقت و معنویّت می باشد و در طراوتِ روح و دل، اثری بس بزرگ دارد و انسان را به تجلّیّات انوار خدایی متوجّه می سازد. تمام آفریدگان به نور نیازمند هستندو همان گونه که حیوانات با بهره گیری از نور زنده اند و نباتات از نور، زندگی می گیرند، چنانکه اگر گلدانی را پشت پنجره بگذاریم، پس از چند روز می بینیم که برگ ها و شاخه های آن به سوی نور متمایل می شود. در کتاب های مقدّسِ دینی، خداوند همیشه خود و پیامبرانِ خود را نور معرّفی می کند؛ به برخی از پیامبران بنی اسرائیل خداوند به چهره ی آتش و نور نمایان می گردد.
نماز مزدیسنا و ترجمه ی آن
نماز اوّل:
* ( اوستایی ) : خَشْنَهُ تْره أهورَه مَزدا. أشِمْ وُ هووَهیشتِ مْ أستی. اُشتا أستی اُشتا أهمایی. هِیَتْ أشنائی وَ هیشتائی أشِمْ.
( فارسی ) : به خشنودی اهورامزدا ـ به نام خداوند بخشاینده ی بخشایشگر مهربان ـ پاکی و راستی بهترین نیکویی است و هم مایه ی سعادت است، سعادت از برای کسی است که راست و خواستارِ بهترین راستی است.
نماز دوم:
* خَشْنَهُ تْره أهورَه مَزدا. یَتا اهووئی ریوُ. أتارَتوش أشات چیتْ هَچا. وَنگِهوش دَزْدامَنَنْگهو. شِیئوتُ نَنِمْ أنگئوش مَزدائی. خَشَتْرِم چاأهورایی آ. یِمْ دِریگوُ بِیودَدَتْ و استارِم.
( به خشنودی اهورا مزدا ـ به نام خداوند بخشاینده ی بخشایشگرِ مهربان. همان گونه که سردار دنیا ( اهو ) توانا و نیرومند است به همان انداز . . .